Universitas

Από 7 Απριλίου έως 7 Μαίου 2017 οι AthenSYN σε συνεργασία με την Αυτόνομη Ακαδημία και την Μπιενάλε της Αθήνας παρουσιάζουν μια ομαδική έκθεση με θέμα τη μετανάστευση και τη μάθηση στο Trii Art Hub.

Θα παρουσιαστούν έργα των Sebastian Bayse Schäfer (D), Βιλελμίνης Βίλμας Ανδριώτη (GR), Gudrun Barenbrock (DE), Manaf Halbouni (SY), Thomas Kilpper (DE), Γεωργίας Κοτρέτσος (GR), Joulia Strauss (DE), Δημήτρη Τζαμουράνη (GR), Διονύση Χριστοφιλογιάννη (GR) και LiwaaYazji (SY), τα οποία προέκυψαν από μια σειρά καλλιτεχνικών εργαστηρίων σε επιμέλεια της Katja Ehrhardt.

Τα έργα της έκθεσης Universitas καλύπτουν όλο το φάσμα των εικαστικών μέσων από φίλμ, βίντεο, κείμενο, φωτογραφία, ζωγραφική, εγκατάσταση και αντικείμενο. Η έκθεση σηματοδοτεί μια προσπάθεια συζήτησης σχετικά με την κοινή μάθηση στη σημερινή Ευρώπη με το βλέμμα στραμμένο προς ένα κοινό μέλλον. Την έκθεση επιμελείται ο Σωτήρης Μπαχτσετζής.

Αναλογιζόμενοι τους πάνω από 60 εκατομμύρια άνθρωπους που μεταναστεύουν σήμερα και με δεδομένη την τρέχουσα πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη, με την άνοδο της ξενοφοβίας και λαϊκιστικών πολιτικών κινήσεων, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη να εφεύρουμε νέους τόπους προσέγγισης των ανθρώπων, χωρίς ωστόσο να προωθούμεν την ομογενοποίηση τους ή την υποβολή τους σε ιεραρχικές κατηγοριοποιήσεις, κοινωνικά στερεότυπα και πολιτικές ταυτότητας κάθε είδους. Στο δοκίμιό της «Εμείς οι Πρόσφυγες» (1943), η φιλόσοφος Hannah Arendt υποστηρίζει το δικαίωμα των μεταναστών να είναι πολιτικά ενεργοί και να συμμετέχουν σε κοινωνικές πρακτικές, αναγνωρίζοντας σε αυτούς «την πρωτοπορία των λαών τους.» Όταν βλέπουμε στον μετανάστη «το πολιτικό υποκείμενο του 21ου αιώνα», τότε αναγκαστικά θέτονται υπό αμφισβήτηση καθιερωμένες πολιτικές αρχές, ενώ γίνονται σημείο πρόκλησης έννοιες όπως η παγκόσμια ιθαγένεια, ο δημοκρατικός τρόπος ζωής και η συλλογική αυτοδιάθεση. Πώς μπορούμε να μάθουμε και να αναπτυχθούμε όλοι στην Ευρώπη μέσα από αυτήν την νέα κατάσταση;

Πιστεύουμε ότι ο πολιτισμός και η εκπαίδευση μέσω κοινής γνώσης είναι τα καλύτερα μέσα για την επίτευξη αυτού του στόχου. Με το παρόν καλλιτεχνικό-ερευνητικό έργο, θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα πρακτικό πρότυπο μιας «κοινότητας διδασκόντων και διδασκομένων» (Universitas magistrorum et scolarium), να αναπτύξουμε μια νέα μορφή κοινής γνώσης, η οποία να θυμάται την προέλευσή της ως κοινότητα, την κυριολεκτική έννοια της λέξης Universitas. Θέλουμε να θέσουμε ένα νέο παράδειγμα με την ανάπτυξη ενός τόπου σπουδής και οριζόντιας μετάδοσης γνώσης για τους λιγότερο προνομιούχους, μια πράξη που αποδεικνύει την ακύρωση του υφιστάμενου αποκλεισμού βιοπολιτικής υφής των μεταναστών. Στόχος του πειράματός μας είναι «η μάθηση στην πράξη», τα μέσα της οποίας αποτελούν και ένα είδος συλλογικής συγγραφής της ιστορίας της τρέχουσας κατάστασης.

Οι μετανάστες είναι φορείς πολιτισμού. Στοχεύουμε στη διευκόλυνση της μεταφοράς γνώσης και στη δημιουργία τόπων ανάπτυξης των ιδιαίτερων πολιτιστικών και καλλιτεχνικών δεξιοτήτων τους. Οι ίδιοι έχουν υποβληθεί σε μια βίαιη διαδικασία μετάβασης την οποία μόνο οι ίδιοι μπορούν με ακρίβεια να αφηγηθούν. Παράλληλα όμως παρέχει και στους Ευρωπαίους την ευκαιρία να μάθουν. Κατά τη διαδικασία της μετάδοσης γνώσης χωρίς ιεραρχίες, θέλουμε να καταστεί δυνατή η συγγραφή της ιστορίας σε πραγματικό χρόνο, με βάση τις μαρτυρίες των πραγματικών συμμετεχόντων (προφορική ιστορία). Ταυτόχρονα, θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο στο οποίο οι νέοι πολίτες της Ευρώπης να μπορούν να σκέφτονται και να δρουν ελεύθερα ασκώντας τα δημοκρατικά τους δικαιώματα. Όπως γνωρίζουμε από την εμπειρία σε άλλα έργα, είναι χρήσιμο για τους μετανάστες που προσπαθούν να ξεφύγουν από τις εμπόλεμες ζώνες να έχουν την ευκαιρία να περάσουν λίγο χρόνο με δραστηριότητες που έχουν νόημα, αντί να υπόκεινται στην απελπιστική αναμονή ανησυχώντας για την έλλειψη προοπτικών.

Αυτό που διακυβεύεται είναι τα συγκεκριμένα οράματα και οι βιωμένες πραγματικότητες εκείνων που είναι σε φυγή, στα σύνορα, και σε χώρους φιλοξενίας. Οι καλλιτέχνες ήρθαν για να εργαστούν και να ζήσουν μαζί με πρόσφυγες και να μοιραστούν τις ιστορίες από το παρελθόν, τις ελπίδες και τους φόβους για το κοινό μέλλον μας. Οι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στα εργαστηρία καθώς και άλλοι καλλιτέχνες οι οποίοι εργάζονται σε γειτνίαση με τη συγκεκριμένη θεματική έχουν προσκληθεί να παρουσιάσουν έργα σε διάλογο μεταξύ τους.

Η έκθεση Universitas έπεται μιας σειράς εργαστηρίων από καλλιτέχνες της Συρίας, της Ελλάδας και της Γερμανίας, όπως οι Sebastian Bayse Schäfer (D), Βιλελμίνη Ανδριώτη (GR), Gudrun Barenbrock (DE), Manaf Halbouni (SY), Γεωργία Κοτρέτσος (GR), Susanne Winterling (DE) και Liwaa Yazji (SY). Τα εργαστήρια πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα 6 – 28 Φεβρουαρίου 2017 στο κέντρο φιλοξενίας της Ελευσίνας, του Σκαραμαγκά, το κοινοτικό κέντρο Chora στα Εξάρχεια και σε χώρους της Μπιενάλε της Αθήνας στη Βαρβάκειο Αγορά και στο Μπάγκειον. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα παρουσιαστεί και μια φωτογραφική τεκμηρίωση των εργαστηρίων από την Καλλιόπη Βαγιαννάκη.

Η πρωτοβουλία AthenSYN είναι μια ομάδα επιμελητών, εργαζομένων στον πολιτιστικό τομέα και καλλιτεχνών, που έχουν ως στόχο τους την προώθηση της διεθνούς πολιτιστικής ανταλλαγής με την Ελλάδα. Ιδρύθηκε από τον επιμελητή και ιστορικό της τέχνης Σωτήρη Μπαχτσετζή και την πολιτιστική επιστήμονα Katja Ehrhardt. Η AthenSYN έχει ως στόχο να ενισχύσει τις διεθνείς πολιτιστικές σχέσεις με την Ελλάδα, ως αντίβαρο στην τεταμένη πολιτική και οικονομική επικοινωνία με τους διεθνείς εταίρους της. Στόχος είναι η δημιουργία μακροπρόθεσμων συνεργασιών μεταξύ ελληνικών και διεθνών πολιτιστικών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, μέσω εταιρικών σχέσεων, ανταλλαγών και η εκπόνηση, υλοποίηση και υποστήριξη κοινών έργων με έμφαση στη γερμανικο-ελληνική ανταλλαγή. Με τη δημιουργία δικτύων επικοινωνίας και τη δημιουργία υποδομών, η AthenSYN θέλει να λειτουργήσει ως ένα κεντρικό σημείο συντονισμού και μια πλατφόρμα πληροφοριών για να αγγίξει ένα ευρύτερο κοινό και να εμβαθύνει την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ πολιτισμών. Δημιουργούμε βήματα διαλόγου, ο οποίος παρέχει τη δυνατότητα μιας κριτικής συζήτησης της ευρωπαϊκής πολιτιστικής ανάπτυξης.

Η Αυτόνομη Ακαδημία είναι μια διεπιστημονική ακαδημία για μαθητές-καθηγητές διαφορετικού υπόβαθρου και εδιαφερόντων. Ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 2015 από την εικαστικό καλλιτέχνη Joulia Strauss και παρέχει ευκαιρίες σε καλλιτέχνες, φιλοσόφους, επιστήμονες, πολιτικούς ακτιβιστές από το Βερολίνο, την Αθήνα και άλλα μέρη να δώσουν σεμινάρια στο δημόσιο κήπο της Ακαδημίας Πλάτωνος. Το πρόγραμμα καταρτίζεται από τους μαθητές-καθηγητές τους ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις προτίμησεις τους. Η τέχνη και η επιστήμη προωθούν από κοινού μια βαθιά μεταμόρφωση της παιδείας δημιουργώντας ένα πρότυπο διαπολιτισμικό και ελεύθερα προσβάσιμο πανεπιστήμιο επέκεινα των δεδομένων ακαδημαικών πειθαρχιών. Αποτελεί μια ριζοσπαστική εκπαιδευτική αλλαγή παραδείγματος στο πλαίσιο της κρίσης ταυτότητας της σύγχρονης Ευρώπης. Στο χώρο όπου ο Πλάτωνας δίδαξε και όπου η Ακαδημία ξεκίνησε ως το κατεξοχήν όνομα του εκπαιδευτικού ιδρύματος, ο ευρωπαϊκός πολιτισμός γίνεται εκ νέου αντικείμενο σκέψης. Η Αυτόνομη Ακαδημία θέτει ερωτήματα σχετικά με την ισχύη της «αυτοκρατορίας» στην οποία εξακολουθούν να ζούμε, δηλαδή την έννοια των στρατιωτικοποιημένων εθνών-κρατών, την κατανομή της κοινωνίας σε ακαδημαικές πειθαρχίες και πειθαρχικούς μηχανισμούς και τον αποκλεισμό της τέχνης από την πόλη.

Η Trii Art Hub δραστηριοποιείται στο χώρο της τέχνης, με κύριο στόχο τη στήριξη των νέων καλλιτεχνών και δημιουργών μέσα από την προβολή, δικτύωση και προώθησή τους στην πολιτισμική σκηνή και στην αγορά εργασίας, εντός κι εκτός συνόρων. Στο ιστορικό κτήριο της οδού Δράκου 9, που αποτελεί σημείο αναφοράς στο Κουκάκι και απέναντι από το Ε.Μ.Σ.Τ, η Trii δημιούργησε τη μόνιμη βάση της. Ένα σύγχρονο τόπο συνάντησης, εργασίας, αλληλεπίδρασης και συνδημιουργίας των καλλιτεχνών και όλων των συνεργατών που βρίσκονται στους κόλπους της, ανοιχτό σε όλους όσοι αγαπούν την τέχνη, καθώς και σε κάθε καινοτόμο πρόταση συνεργασίας, που υπηρετεί τον πολιτισμό. Στον ίδιο χώρο πραγματοποιείται και το εκπαιδευτικό της πρόγραμμα. Με τις πολιτιστικές της δράσεις σε όλες τις μορφές της σύγχρονης τέχνης η Trii Art Hub δίνει βαρύτητα στην εξωστρέφεια και τον κοινωνικό ρόλο της τέχνης, προωθώντας τη συνομιλία των καλλιτεχνών με όλες τις κοινωνικές ομάδες. Επιχειρεί δηλαδή να δημιουργήσει νέες δυναμικές, μέσω της ώσμωσης των τεχνών με την καθημερινότητα κι έτσι να αφήσει το κοινωνικό της αποτύπωμα. Βασική της επιδίωξη είναι, οι εκδηλώσεις, οι δράσεις, αλλά και το παιδαγωγικό της έργο, στο οποίο χρησιμοποιεί την τέχνη ως εκπαιδευτικό εργαλείο, να προάγουν την πνευματική καλλιέργεια, την καλλιτεχνική παιδεία και την αισθητική αγωγή. Σχετικά μ’εμάς: Η Trii Art Hub ιδρύθηκε από την εικαστικό Πηνελόπη Παπαϊωάννου, τον εικαστικό και ηθοποιό Αντώνη Μάρο, τον χορογράφο Γιάννη Αντωνίου, την αρχιτέκτονα Μαρία Αϊβαλιώτη και την εκπαιδευτικό Ιωάννα Μαρία Γιακουμάκη. Η υλοποίησή της, όμως, θα ήταν αδύνατη χωρίς τη στήριξη μιας ομάδας καλλιτεχνών, επιστημόνων και ειδικών συνεργατών, οι οποίοι εργάστηκαν και συνεχίζουν να εργάζονται εθελοντικά.

Στις 2 μ.μ. στις 7 Απριλίου στην Πλατεία Βαρβακείου Αγοράς και σε σχέση με τα εγκαίνια του Universitas το βράδυ της ίδιας μέρας, το Perpetuum Mobile παρουσιάζει το «Καλλιτέχνες σε Κίνδυνο (Artists at Risk) – Ένα Παγκόσμο Ίδρυμα για Καλλιτέχνες υπό Απειλή», συμπεριλαμβανομένων της έκθεσης AR Pavilion και του AR-Safe Havens Athens Residency. Η εκδήλωση αποτελεί μέρος του έργου Re-Build Refuge Europe του Ευρωπαϊκού προγράμματος Creative Europe στο οποίο συμμετέχουν οι AthenSYN και το European Alternatives, οι οποίοι διοργανώνουν το «Talk Real», ένα πολιτικό talk show που προσφέρει χώρο για συζήτηση γύρω από το θέμα αυτό (στις 2.30 μμ).