Ταινίες αριστοτεχνικής σκηνοθεσίας, ευρηματικότητας, με αξέχαστες ερμηνείες, συνθέτουν το επόμενο αφιέρωμα της Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης, με τίτλο «Αμερικάνικο Νουάρ: Paint it Black», που θα πραγματοποιηθεί από την Πέμπτη 3 έως και την Κυριακή 6 Δεκεμβρίου, στην αίθουσα Σταύρος Τορνές (Αποθήκη 1, Λιμάνι).
Στο πλαίσιο του αφιερώματος θα προβληθούν τέσσερις ταινίες από την κλασική περίοδο του αμερικάνικου φιλμ νουάρ, που έπαιξαν καίριο ρόλο στη διαμόρφωση του ύφους και άσκησαν επιρροή στην εξέλιξή του. Πρόκειται για τα φιλμ: Το γεράκι της Μάλτας του Τζον Χιούστον (1941), Διπλή ταυτότητα του Μπίλι Ουάιλντερ (1944), Παράκαμψη (Μοιραία συνάντηση) του Έντγκαρ Τζ. Ούλμερ (1945) και Ο δολοφόνος της λεωφόρου της Άιντα Λουπίνο (1953).
Με Το Γεράκι της Μάλτας, ο 35χρονος (σεναριογράφος μέχρι τότε) Τζον Χιούστον καθιερώθηκε ως ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς σκηνοθέτες. Ο Μπίλι Ουάιλντερ, στην ταινία Διπλή ταυτότητα, με τη σκηνοθετική του ιδιοφυία και τη μεγάλη του ευρηματικότητα, κατάφερε να παρακάμψει τη λογοκρισία περί ηθικής ορθότητας του κώδικα Χέιζ, περνώντας στη οθόνη τον εν ψυχρώ φόνο και τη λάγνα σεξουαλικότητα. Η Παράκαμψη του Έντγκαρ Τζ. Ούλμερ, ταινία χαμένη για δεκαετίες, σήμερα έχει περάσει στο χώρο των cult-movies ενώ επηρέασε καθοριστικά τον Αντρέι Ζουλάφσκι και είναι μια από τις αγαπημένες και βασική επιρροή στο Μετά τα Μεσάνυχτα του Μάρτιν Σκορσέζε. Ο δολοφόνος της λεωφόρου, ταινία βασισμένη σε μια πραγματική ιστορία, είναι το μοναδικό νουάρ στην ιστορία του αμερικανικού σινεμά που σκηνοθετήθηκε από γυναίκα: από την ηθοποιό-σεναριογράφο-παραγωγό και σκηνοθέτιδα Άιντα Λουπίνο.
Ακολουθεί το πρόγραμμα προβολών:
– Πέμπτη 3 Δεκεμβρίου
18:30: Ο δολοφόνος της λεωφόρου
21:00: Παράκαμψη
– Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου
18:30: Διπλή ταυτότητα
21:00: Το γεράκι της Μάλτας
– Σάββατο 5 Δεκεμβρίου
18:30: Παράκαμψη
21:00: Διπλή ταυτότητα
– Κυριακή 6 Δεκεμβρίου
18:30: Το γεράκι της Μάλτας
21:00: Ο δολοφόνος της λεωφόρου
Λίγα λόγια για τις ταινίες του αφιερώματος:
– Το γεράκι της Μάλτας / The Maltese Falcon, ΗΠΑ, 1941
Σκηνοθεσία: Τζον Χιούστον / John Huston. Ασπρόμαυρη, 100΄
Ο Σαμ Σπέιντ (Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ) είναι ένας σκληρός ντετέκτιβ, που έχει μια προσωπική ηθική και το δικό του κώδικα τιμής. Μια μέρα, τον επισκέπτεται στο γραφείο του η «μοιραία γυναίκα», (Μαίρη Άστορ), του συστήνεται ως κυρία Γουόντερλι και του ζητά να αναλάβει μαζί με το συνεταίρο του Άρτσερ, την παρακολούθηση ενός επικίνδυνου άντρα, του Θέρσμπι. Όμως ο Άρστερ και ο Θέρσμπι την επόμενη μέρα βρίσκονται δολοφονημένοι και όλες οι υποψίες στρέφονται στον Σπέιντ. Με τους αστυνομικούς να τον έχουν από κοντά, ο Σπέιντ προσπαθεί να βρει την άκρη του νήματος σε μια υπόθεση, που όσο την ψάχνει, γίνεται όλο και πιο περίπλοκη. Από εκείνη τη στιγμή κι ύστερα ο Σπέιντ βρίσκεται περικυκλωμένος από μια σειρά παράξενων και επικίνδυνων ανδρών, που όλοι σχετίζονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο με την κυρία Γουόντερλι, της οποίας το πραγματικό όνομα αποδεικνύεται πως είναι Ο’ Σόνεσι. Τελικά, και ενώ το σκοτάδι της ιστορίας πυκνώνει, ο Σπέιντ αντιλαμβάνεται ότι οι πάντες περιστρέφονται γύρω από ένα μικρό αγαλματίδιο, ανεκτίμητης αξίας, γνωστό ως Το γεράκι της Μάλτας και μοναδικός σκοπός όλων είναι η απόκτησή του.
– Διπλή ταυτότητα / Double Indemnity, ΗΠΑ, 1944
Σκηνοθεσία: Μπίλι Ουάιλντερ / Billy Wilder. Ασπρόμαυρη, 107΄
Ο Γουόλτερ (Φρεντ ΜακΜάρεϊ), ένας έμπειρος ασφαλιστής γνωρίζεται με τη Φίλις (Μπάρμπαρα Στάνγουικ), σύζυγο ενός από τους πελάτες του, με την οποία συνδέεται ερωτικά. Η Φίλις του προτείνει να τη βοηθήσει να σκοτώσει το σύζυγό της, κάνοντας το φόνο να φανεί ως ατύχημα, προκειμένου να ξεγελάσουν τις αρχές και την ασφαλιστική εταιρία, ώστε να λάβει την αποζημίωση που της αναλογεί από την ασφάλεια ζωής του συζύγου της. Ο Γουόλτερ σκαρφίζεται ένα σχέδιο σύμφωνα με το οποίο η γυναίκα πρόκειται να λάβει διπλή αποζημίωση (αυθεντικός τίτλος της ταινίας), με βάση μια δικλείδα του συμβολαίου του συζύγου της. Όταν ο άντρας βρίσκεται νεκρός στις ράγες του τρένου, η αστυνομία δέχεται ότι ο φόνος προκλήθηκε από ατύχημα, αλλά ο Μπάρτον (Έντουαρντ Τζ. Ρόμπινσον), προϊστάμενος του τομέα ασφαλειών ζωής στην ασφαλιστική εταιρία όπου εργάζεται ο Γουόλτερ, έχει άλλη άποψη σχετικά με την υπόθεση.
– Παράκαμψη (Μοιραία Συνάντηση) / Detour, ΗΠΑ, 1945
Σκηνοθεσία: Έντγκαρ Τζ. Ούλμερ / Edgar G. Ulmer. Ασπρόμαυρη, 67΄
Ο Αλ ένας άνεργος και άφραγκος πιανίστας προσπαθεί να φτάσει, κάνοντας ωτοστόπ, στο Λος Άντζελες για να συναντηθεί με την κοπέλα του, που έχει πάει εκεί για να κάνει καριέρα στο Χόλιγουντ. Ο Χάσκελ που τον παίρνει στο αυτοκίνητό του, του διηγείται για το πως μια κοπέλα που κι αυτή έκανε ωτοστόπ και που την είχε πάρει την προηγούμενη μέρα, του επιτέθηκε βίαια, όταν προσπάθησε να τη φλερτάρει. Κάποια στιγμή ο Αλ παίρνει το τιμόνι για να ξεκουράσει τον οδηγό, αλλά όταν προσπαθεί να τον ξυπνήσει, αντιλαμβάνεται ότι εκείνος είναι νεκρός από καρδιακή συγκοπή. Εντελώς τρομοκρατημένος από το αναπάντεχο γεγονός και φοβισμένος για τις πιθανές συνέπειες, ξεφορτώνεται το πτώμα, οικειοποιείται την ταυτότητα και τα υπάρχοντα του νεκρού και συνεχίζει το ταξίδι. Σ’ ένα μοτέλ συναντά τη Βέρα, η οποία είναι η κοπέλα για την οποία του είχε μιλήσει ο Χάσκελ. Όταν κι αυτή πεθαίνει, από δική του αμέλεια, ο Αλ τρέπεται σε μια φυγή χωρίς προορισμό και χωρίς καν να ξέρει από τι και από ποιον προσπαθεί να ξεφύγει και η ζωή του παίρνει ακριβώς μια απρόβλεπτη, όσο και απρόσμενη τροπή, δηλαδή μια παράκαμψη.
– Ο δολοφόνος της λεωφόρου / The Hitch-Hiker, ΗΠΑ, 1953
Σκηνοθεσία: Άιντα Λουπίνο / Ida Lupino. Ασπρόμαυρη, 71΄
Δύο φίλοι στα σύνορα Μεξικού-Η.Π.Α. επιστρέφουν στα σπίτια τους μετά από μια εκδρομή για ψάρεμα και στη διάρκεια της διαδρομής, παίρνουν με το αυτοκίνητό τους έναν άντρα που τους κάνει ωτοστόπ. Ο τύπος όμως, αποδεικνύεται πως είναι ένας καταζητούμενος κατάδικος, ένας ψυχοπαθής δολοφόνος που όχι μονάχα τους κρατά ομήρους, αλλά και τους ανακοινώνει ότι στο τέλος του ταξιδιού θα τους δολοφονήσει. Και σαν μην έφτανε αυτό η ιδιαιτερότητά του να έχει το ένα του μάτι μονίμως ανοιχτό, δεν τους επιτρέπει να καταλάβουν πότε κοιμάται και πότε είναι ξύπνιος και έτσι το ταξίδι της επιστροφής μετατρέπεται σ’ ένα ταξίδι στην κόλαση.
