Μπορούμε να ζήσουμε με τον τρόπο που επιθυμούμε; Πόσο εύκολο είναι να απαλλαγούμε από το παρελθόν μας; Πόσο αιχμάλωτοι είμαστε στις κοινωνικές προκαταλήψεις και επιταγές; Στους «Βρικόλακες» (1881) του Ίψεν, που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων από τους συντηρητικούς κύκλους όταν πρωτοπαίχτηκε, παρακολουθούμε τον αγώνα μιας γυναίκας να αποτινάξει τα δεσμά που της επιβάλλουν η κοινωνία, η εκκλησία και η οικογένεια, αλλά και το κόστος που καλείται να πληρώσει γι’ αυτή της την «επανάσταση».
Η δίψα για την κατάκτηση της ελευθερίας στέκεται απέναντι στην υποκρισία, την άρνηση της σεξουαλικότητας και τις κοινωνικές συμβάσεις. Η διεισδυτική ματιά του Ίψεν δεν αφήνει τίποτα όρθιο σε ένα αγέραστο κείμενο υψηλής δραματικής έντασης και ψυχογραφικής αλήθειας που δίνει τη δυνατότητα για σπουδαίες ερμηνείες και μια σύγχρονη, καίρια σκηνική ανάγνωση.
Σκηνοθετικό σημείωμα:
«Οι βρικόλακες, μας λένε τα παραμύθια, ζούνε για πάντα. Ούτε γερνούν ούτε πεθαίνουν. Μπορεί βέβαια οι βρικόλακες του ιψενικού έργου να μην τρέφονται με αίμα, όπως τα σύγχρονα βαμπίρ, είναι όμως κι αυτοί απέθαντοι. Επιβιώνουν μέσα στο χρόνο και σε κάθε κοινωνία, αλλάζοντας απλώς μορφές. Μας επιτηρούν διαρκώς μην τυχόν και ξεφύγουμε από ό,τι θεωρείται σωστό και πρέπον. Μας γεμίζουν ενοχές, αν οι επιλογές μας δεν συμβαδίζουν με τα όνειρα της οικογένειας ή με την ηθική της κοινωνίας. Μας φορτώνουν με καθήκοντα και υποχρεώσεις και μας θυμίζουν διαρκώς το χρέος μας απέναντι στους άλλους. Τελικά μας φυλακίζουν μέσα στην ίδια μας τη ζωή. Μια φυλακή από την οποία δεν είναι εύκολο να δραπετεύσουμε, χωρίς να πληρώσουμε βαρύ τίμημα.
Η κυρία Άλβινγκ έμεινε πιστή στο γάμο της κι έζησε δίπλα σ’ έναν άντρα που δεν αγαπούσε ούτε εκτιμούσε, επειδή δεν μπόρεσε να βρει τη δύναμη να τον εγκαταλείψει, φοβούμενη τα σχόλια του κόσμου. Υπέμεινε καρτερικά απιστίες, εξευτελισμούς και ταπεινώσεις. Στερήθηκε ακόμα και το ίδιο της το παιδί της, που το έστειλε μακριά, πιστεύοντας ότι έτσι το προστατεύει από τις συνέπειες ενός άρρωστου γάμου. Και τώρα που ο άντρας της πια έχει πεθάνει και το παιδί της έχει επιστρέψει, πιστεύει πως έφτασε η ώρα να ζήσει ελεύθερη, σύμφωνα με τα δικά της θέλω και τις δικές της επιθυμίες. Μπορεί όμως να γίνει αυτό; Γυρίζει πίσω ο χρόνος; Ή μήπως οι επιλογές μας μας καθορίζουν για πάντα;
Η παράσταση, προκειμένου να αναδειχτούν και οι ποικίλες μορφές που παίρνει ο έλεγχος που ασκεί πάνω μας η κοινή γνώμη, σχεδιάστηκε εξαρχής με στόχο να παίζεται σε διαφορετικούς χώρους. Έτσι, κάθε φορά η επιρροή της κοινής γνώμης φωτίζεται διαφορετικά: αλλού το κοινό περιβάλλει τους ήρωες, αλλού τους κοιτά από απόσταση κι αλλού κάθεται ανάμεσά τους, ενισχύοντας αντίστοιχα την αίσθηση του εγκλεισμού, της κοινωνικής πίεσης, της συννενοχής και εντείνοντας, σε κάθε περίπτωση, την ψυχική ερημιά των ηρώων.
Με μεγάλη μου χαρά ανταποκρίθηκα στην πρόταση της Ελένης Δημοπούλου, καλλιτεχνικής διευθύντριας του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης, να συνεργαστούμε και να ανεβάσουμε αυτό το σημαντικό και αξεπέραστο έργο. Δουλεύοντας από επιλογή και οι δύο μας πολλά χρόνια στην περιφέρεια, γνωρίζουμε όχι μόνο τις ανάγκες του κοινού, που διψάει για καλό θέατρο, αλλά και το πόσο κρίσιμο είναι, για τα χρόνια που ζούμε, να ενώσουμε όλοι τις δυνάμεις μας, προκειμένου να κρατήσουμε αναμμένο τον φάρο της τέχνης. Γιατί η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη.» – Γλυκερία Καλαϊτζή
