Τι είναι το videodance που κατακτά την Αθήνα;

Ζητήσαμε από τον Γιάννη Καρούνη, καλλιτεχνικό διευθυντή του 9ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Χορού AVDP να μας μιλήσει για την τέχνη που παντρεύει χορό & σινεμά με θεαματικά αποτελέσματα

Αν αγαπάς το χορό και το σινεμά, τότε το τριήμερο του 9ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Χορού – Athens Video Dance Project με ταινίες και ντοκιμαντέρ χορού, performances, παραστάσεις χορού και εργαστήρια παραστατικών τεχνών είναι σίγουρα μια καλή ευκαιρία να μυηθείς στον πλανήτη του videodance, μιας τέχνης που τα τελευταία χρόνια μας έχει χαρίσει σπουδαία έργα.

Τι είναι όμως το videodance; Πώς ξεκίνησε, τι θέση έχει στο σημερινό αθηναϊκό καλλιτεχνικό τοπίο και γιατί έχει δημιουργήσει μια παγκόσμια κοινότητα φανατικών ακολούθων; Ο χορογράφος, performer και καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Γιάννης Καρούνης, μας έλυσε όλες τις απορίες.

Γιάννης Καρούνης

Ποια είναι η φιλοσοφία του videodance; Πώς ξεκίνησε και τι θέση κατέχει σήμερα στη σύγχρονη τέχνη;

Λόγω της σύνθετης φύσης του, στις μέρες μας το videodance διευρύνει τα όρια των τεχνών και δημιουργεί νέες εμπειρίες σύνθεσης και θέασης. Ξεπερνά τα εμπόδια της γλώσσας καθώς το σώμα και η εικόνα γίνονται το βασικό όχημα για αφηγήσεις, περιλαμβάνοντας ένα ευρύ φάσμα κινηματογραφικών μορφών από σουρεαλιστικές οπτικές αφαιρέσεις, μέχρι αυστηρές αφηγήσεις. Ταξιδεύει ελεύθερα στο διαδίκτυο σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και video-sharing ιστοτόπους (youtube, vimeo), αλλά και σε διεθνή φεστιβάλ ταινιών χορού, που πλέον έχουν δημιουργήσει μία παγκόσμια κοινότητα ενίσχυσης της ορατότητας της συγκεκριμένης υβριδικής φόρμας. Γυρνώντας τον χρόνο πίσω είναι γεγονός πως επί σειρά ετών ο άνθρωπος πειραματίστηκε πάνω στην προσπάθεια απεικόνισης της κίνησης. Ώσπου δημιούργησε την κινηματογραφική μηχανή – την ψευδαίσθηση της κινούμενης εικόνας! Μια κατασκευή που βασίστηκε στη γρήγορη εναλλαγή της σταθερής εικόνας, σε συνδυασμό με τη φωτογραφική μνήμη του ματιού και την αδυναμία του να αντιληφθεί την οφθαλμαπάτη.

Το Drops of breath + After-talk (Παρασκευή 18/1 στις 22.00) είναι μία ταινία χορού που αποτυπώνει την πρώτη υποβρύχια παράσταση χορού στον κόσμο από τις χορογράφους Sophie Bulbulyan (Γαλλία) και Αποστολία Παπαδαμάκη (Ελλάδα).

Τότε ο κινηματογράφος, εμφανίστηκε περισσότερο ως μια νέα τεχνική καταγραφής της κίνησης και οπτικοποίησής της, όπως δηλώνει και ο ίδιος ο όρος (κινηματογράφος = κίνηση + γραφή). Ψάχνοντας κανείς πρωτόλεια στοιχεία για την τέχνη του videodance, θα βρει στα σύντομα κινηματογραφικά ντοκουμέντα εκείνης της εποχής την Anna Pavlova να χορεύει το 1905 τον Θάνατο του Κύκνου σε χορογραφία του Mikhail Fokine και 4 χρόνια αργότερα την ηθοποιό-χορεύτρια-φωτίστρια Loie Fuller να χορεύει το Danza Serpentina. Πειραματισμοί της εποχής, που δείχνουν ξεκάθαρα την ανάγκη των δημιουργών να παίξουν με τα μέσα και να αποτυπώσουν τα πειράματά τους.

Ωστόσο θεωρούσαν τα σύντομα αυτά έργα, ταινίες χορού;

Εκείνη την εποχή μάλλον όχι. Στις μέρες μας, βέβαια, όλοι εμείς που αγαπάμε το videodance, χαιρόμαστε που τα νήματα του ξεκινάνε τόσα χρόνια πίσω. Με τη γνώση που έχουμε αποκτήσει οργανώνοντας το φεστιβάλ “Athens Video Dance Project” και εκπαιδευτικά εργαστήρια 9 χρόνια τώρα, θα λέγαμε ότι το videodance (ή screendance / dance on screen / dance for the camera ή πιο αναγνωρίσιμο στο ευρύ κοινό dance film) έχει περάσει από πολλές φάσεις μέχρι να αναπτυχθεί και να αυτονομηθεί έτσι όπως το γνωρίζουμε τα τελευταία χρόνια.

Aπό την μακρινή Αργεντινή θα παρουσιαστεί το Working Dancers + After-talk (Κυριακή 20/1 στις 17.00) το οποίο εγείρει ερωτήματα σχετικά με την θεσμοθέτηση του επαγγέλματος του χορευτή και των δικαιωμάτων του.

Μετά από την πρώτη φάση της απλής καταγραφής της κίνησης, περάσαμε στη χρήση του μέσου ως εκφραστικό εργαλείο. Μεταμοντέρνοι χορογράφοι (1960-1990 / όπως οι Trisha Brown, Yvonne Rainer, Pina Bausch, Merce Cunningham κ.ά) αλλά και νεότερες γενιές (1990-2015 / όπως οι Wim Vandekeybus, Lioyd Newson-DV8, William Forsythe, Sasha Waltz κ.ά) επιχείρησαν πετυχημένα, όχι μόνο να αποδώσουν κινηματογραφικά χορογραφίες που είχαν φτιάξει για τη σκηνή αλλά και να χορογραφήσουν για την κάμερα καινούριες ιδέες.

«Το videodance είναι ζωντανό, πολυποίκιλο, σφαιρικό, διαμεσικό και συνεχώς εξελισσόμενο»

Κάπου εκείνη την εποχή, ξεκινάει ο σχηματισμός της φόρμας του videodance, που παντρεύει την τέχνη του χορού με τον κινηματογράφο, δίνοντας χώρο σε αυθύπαρκτες, καινοτόμες, σύντομες δημιουργίες. Την ίδια εποχή αξίζει να σημειώσουμε ότι είχαμε και τις πρώτες προσπάθειες για δημιουργία videodance έργων με χρήση motion capture (1η γενιά) με χαρακτηριστικό παράδειγμα το έργο Ghost catching (1999) του Bill T. Jones – μέρος μίας ψηφιακής εγκατάστασης που συνδυάζει τον χορό, το σχέδιο και τη σύνθεση ηλεκτρονικών υπολογιστών. Αυτές οι δύο κατευθύνσεις είναι πλέον πολύ ξεκάθαρες στις μέρες μας, καθώς εφαρμογές υψηλής τεχνολογίας (όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η εικονική πραγματικότητα) αποτελούν πεδίο πειραματισμού ακόμα και σε παραγωγές σύντομων ταινιών χορού. Εκεί όπου οι καλλιτέχνες του 21ου αιώνα ψάχνουν νέους τρόπους να αφηγηθούν τις ιστορίες τους και το κοινό αναζητά νέα συνθετικά περιβάλλοντα, το videodance ήταν και είναι μία διέξοδος στη σύγχρονη τέχνη. Δημιουργεί χώρο για διεπιστημονικές συμπράξεις και ενθαρρύνει τους καλλιτέχνες να διερευνήσουν πώς η χρήση της κάμερας και των νέων τεχνολογιών, ως εναλλακτικά εκφραστικά εργαλεία, μπορούν να προκαλέσουν και να επεκτείνουν τα δημιουργικά τους οράματα. Το videodance είναι ζωντανό, πολυποίκιλο, σφαιρικό, διαμεσικό και συνεχώς εξελισσόμενο.

Στα πλαίσια του διαλόγου του AVDP με διεθνή Φεστιβάλ, το AVDP φιλοξενεί σύντομα έργα Ούγγρων καλλιτεχνών σε συνεργασία με το Szerpentin Dance Film Festival
Το AVDP φιλοξενεί σύντομα έργα Ούγγρων καλλιτεχνών σε συνεργασία με το Szerpentin Dance Film Festival.

Στην Ελλάδα πόσο διαδεδομένo είναι; Υπάρχουν φωτεινά παραδείγματα; Έλληνες που ξεχωρίζουν στο είδος;

Το 2016, σε ένα videodance conference στο Wuppertal πήραμε τα ευχάριστα μηνύματα από τα συνεργαζόμενα φεστιβάλ, ότι μέσα σε λίγα χρόνια άρχισαν να λαμβάνουν αιτήσεις από Έλληνες δημιουργούς. Πολλά συγχαρητήρια πήραμε τότε και για το φεστιβάλ και την εκπαιδευτική μας δράση αλλά και για τους Έλληνες χορογράφους και κινηματογραφιστές που ξεχωρίζουν για το πάθος τους να δημιουργήσουν ταινίες χορού χωρίς υποδομές και χωρίς επιχορηγήσεις. Και η χαρά μας μεγάλωνε ακόμα περισσότερο κάθε φορά που ελληνικά έργα (συνολικά 6 μέχρι στιγμής) βραβεύονταν έξω για την ποιότητα και το περιεχόμενο τους ή όταν μας ζητούσαν να επιμεληθούμε στα φεστιβάλ τους έργα μόνο Ελλήνων δημιουργών.

Δεν επιθυμούμε να ξεχωρίζουμε τους Έλληνες δημιουργούς από τους ξένους. Γοητευόμαστε μονάχα με το πείσμα των ανθρώπων (απ’ όπου κι αν προέρχονται) που φτιάχνουν ποίηση με το τίποτα. Πέρα από τους καλλιτέχνες που περιμένουν κάθε χρόνο το φεστιβάλ για να δείξουν τα videodance έργα τους, υπάρχει και το ευρύ κοινό, που κάθε χρόνο γεμίζει όλο και περισσότερο τις αίθουσες. Είμαστε ευτυχείς, επίσης, που μετά από 8 συνεχόμενα χρόνια, η 9η έκδοση του AVDP – Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Χορού υποστηρίζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού. Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο ο κόσμος και οι καλλιτέχνες, αλλά και οι φορείς έχουν αρχίσει να αναγνωρίζουν το videodance ως δυνατή καλλιτεχνική φόρμα και ισχυρό μέσο ανάπτυξης της κοινωνικής και πολιτιστικής ταυτότητας.

Το κοινό βλέπει 11 επιλεγμένα έργα Ελλήνων και ξένων δημιουργών, αποφασίζει και ψηφίζει που θα απονεμηθεί το AVDP Βραβείο Κοινού των 500 ευρώ.

Πώς πήρατε την απόφαση να δημιουργήσετε την ομάδα; Εκτός από το Φεστιβάλ, τι άλλες δράσεις οργανώνετε μέσα στο χρόνο;

Το Athens Video Dance Project ξεκίνησε το 2010 με σκοπό να γεφυρώσει τον κινηματογράφο και τον χορό, προωθώντας την υβριδική τέχνη του videodance στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

«Πόσο απενοχοποιημένο είναι το επάγγελμα του χορευτή στην Ελλάδα του 2019;»

Στόχος της ομάδας ήταν να υποστηρίξει την πρακτική της δημιουργίας ταινιών χορού, πυροδοτώντας καλλιτεχνικές ζυμώσεις ανάμεσα σε επαγγελματίες καλλιτέχνες, μαθητές και την κοινότητα. Για το λόγο αυτό το AVDP είναι μία ετήσια δημιουργική πλατφόρμα που καλωσορίζει όλους όσοι ενδιαφέρονται να αναπτύξουν τη σύνθετη καλλιτεχνική φόρμα του videodance, μέσα σε ένα διεπιστημονικό πλαίσιο εργασίας και με ομαδικές συνεργασίες. Aπό το 2010 έχουν αναπτυχθεί τέσσερα προγράμματα που αντανακλούν την ιδέα του AVDP: το ίδιο το φεστιβάλ, το AVDP.edu, το AVDP in Community και το AVDP on TouR. Ο τομέας δραστηριότητάς μας περιλαμβάνει κινηματογραφικές παραγωγές, εκπαιδευτικά και καλλιτεχνικά προγράμματα, εργαστήρια, διαλέξεις videodance, παραγωγές διαδραστικών παραστάσεων καθώς και συνεργατικά εγχειρήματα σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, καθώς είμαστε μέλος του δικτύου της παγκόσμιας videodance κοινότητας και των διεθνών φεστιβάλ ταινιών χορού.

Για τη θέαση του “Selfy” του Γιώργου Σιώρα Δεληγιάννη (20/1) θα χρειαστεί η χρήση κινητού smartphone.

Φέτος είναι η 9η χρονιά του Φεστιβάλ. Τι χαρακτήρα έχει και τι διαφορετικό θα δούμε από τις προηγούμενες χρονιές; 

Εδώ και 2 χρόνια έχουμε ξεκινήσει να σχεδιάζουμε το φεστιβάλ με βάση κάποια θεματική. Συνοπτικά να αναφέρουμε ότι το 2017 μας ενδιέφερε να ασχοληθούμε με την ετερότητα (US-and-THE OTHERS) ενώ πέρσι στραφήκαμε στην έρευνα και την καινοτομία (MOVING FORWARD). Φέτος επιλέξαμε να εστιάσουμε στη χορογραφική δημιουργία ταινιών χορού ως εργαλείο κοινωνικού μετασχηματισμού (Women In Action). Γιατί οι καλλιτέχνες επιλέγουν να δουλεύουν με αυτή τη φόρμα; Πώς επηρεάζει την καλλιτεχνική τους πρακτική; Είναι το videodance μια μορφή τέχνης που μπορεί να εκφράσει κοινωνικά ζητήματα; Προβληματισμοί που επιθυμούμε να τους θέσουμε σε καλλιτέχνες και κοινό. Για το λόγο αυτό φιλοξενούμε γυναικείες φιγούρες που σπάνε την κανονικότητα και διευρύνουν τα όρια της τέχνης του videodance και τις προσκαλούμε σε after- talks μετά τις προβολές των έργων τους.

Η δράση "Promenade" καλεί καλλιτέχνες από διαφορετικά πεδία να παρουσιάσουν ταυτόχρονα μία ιδέα υπό-κατασκευή.
Η δράση “Promenade” καλεί καλλιτέχνες από διαφορετικά πεδία να παρουσιάσουν ταυτόχρονα μία ιδέα υπό-κατασκευή.

Ποιες ταινίες ξεχωρίζετε και γιατί;

Όλα έχουν επιλεχθεί μέσα από έναν μεγάλο αριθμό αιτήσεων από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Το πρόγραμμα φιλοξενεί πολλές ταινίες χορού και ντοκιμαντέρ διαφορετικού ύφους και διάρκειας, δίνοντας τον θεατή την ευκαιρία να επιλέξει την κινηματογραφική ροή της προτίμησής του. Ωστόσο, θα λέγαμε σε όλους να επισκεφτούν το Διαγωνιστικό πρόγραμμα (διάρκεια 45 λεπτά), που φιλοξενεί 11 επιλεγμένα έργα Ελλήνων και ξένων δημιουργών, που θα προβάλλονται σε επανάληψη στο cinema.2. Το κοινό κάθε μέρα θα έχει τη δυνατότητα να ψηφίζει για το AVDP 2019 Βραβείο Κοινού (500 ευρώ) το οποίο θα ανακοινωθεί την τελευταία ημέρα. Επίσης μία ξεχωριστή εμπειρία είναι η δράση “Promenade” που καλεί καλλιτέχνες από διαφορετικά πεδία να παρουσιάσουν ταυτόχρονα μία ιδέα υπό-κατασκευή. Ένα ζωντανό μουσείο που ανοίγει κάθε μέρα στις 20:30 στον εκθεσιακό χώρο Νίκος Κεσσανλής της ΑΣΚΤ.

Η AVDP Team για την 9η έκδοση του AVDP, φιλοξενεί γυναικείες φιγούρες που σπάνε την κανονικότητα, προωθώντας τη χορογραφική δημιουργία ταινιών χορού ως εργαλείο κοινωνικού μετασχηματισμού.
Η 9η έκδοση του AVDP φιλοξενεί γυναικείες φιγούρες που σπάνε την κανονικότητα, προωθώντας τη χορογραφική δημιουργία ταινιών χορού ως εργαλείο κοινωνικού μετασχηματισμού.

Ποιο είναι το βασικό χαρακτηριστικό των ταινιών που θα προβληθούν στο αφιέρωμα “Women in Action”; Είναι μια στοχευμένη επιλογή εκ μέρους σας στην εποχή του #metoo;

Ως ομάδα AVDP θεωρούμε το χορό και τον κινηματογράφο εκφραστικά καλλιτεχνικά εργαλεία που μπορούν να είναι ισχυρά μέσα ανάπτυξης κοινωνικών ζητημάτων. Το κίνημα #metoo καταδεικνύει δικαίως την εκτεταμένη επικράτηση της σεξουαλικής κακοποίησης και παρενόχλησης – ιδίως στον εργασιακό χώρο. Ωστόσο στην περιοχή του videodance παρατηρείται ακριβώς το αντίθετο, καθώς η βιομηχανία του χορού είναι κυρίως γυναικοκρατούμενη. Για τον λόγο αυτό επιτρέψτε μας να σας ζητήσουμε να αναρωτηθείτε πόσο απενοχοποιημένο είναι το επάγγελμα του χορευτή στην Ελλάδα του 2019; Δέχονται άραγε μπούλινγκ με σεξιστικά σχόλια τα νεαρά αγόρια που επιθυμούν να ασχοληθούν με το μπαλέτο; Είναι σημαντικό να εκθέτουμε μεγάλα κοινωνικά ζητήματα με κάθε τρόπο. Μακάρι η ελευθερία της έκφρασής μας να ξεπερνάει τα hastags και τα social media.

Info:

9o Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Χορού – Athens Video Dance Project | 18, 19 & 20 Ιανουαρίου 2019 | Θέατρο της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.