Με το δεύτερο μέρος της αναδρομής στις καλύτερες ταινίες που προβλήθηκαν τη χρονιά που πέρασε, η Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης ολοκληρώνει τη δραστηριότητά της για την κινηματογραφική σεζόν. Στο τελευταίο αφιέρωμα που θα πραγματοποιηθεί από τις 28 έως τις 31 Μαΐου 2015, με τίτλο Best Of Νο 2 προβάλλονται τέσσερις ταινίες που αγάπησε το κοινό και ανανεώνουν με τον καλύτερο τρόπο το ραντεβού της Ταινιοθήκης με τους θεατές το φθινόπωρο. Πρόκειται για τις ταινίες: Καβάλα στην τίγρη του Λουίτζι Κομεντσίνι, Η περιφρόνηση του Ζαν Λυκ Γκοντάρ, Επιχείρηση Σαν Τζενάρο του Ντίνο Ρίζι και Η δασκάλα του πιάνου του Μίκαελ Χάνεκε.

Αξίζει να θυμηθούμε ότι:
• Η περιφρόνηση είναι γυρισμένη σε cinemascope, με εκπληκτική χρωματική παλέτα δια χειρός του Ραούλ Κουτάρ και γυρίσματα στο Κάπρι, στη θρυλική βίλα του ιταλού συγγραφέα Κούρτσιο Μαλαπάρτε.

• Την ταινία Επιχείρηση Σαν Τζενάρο υπογράφει ο σπουδαίος σκηνοθέτης Ντίνο Ρίζι, ενώ ο οργιαστικός Νίνο Μανφρέντι ερμηνεύει εδώ έναν από τους καλύτερους ρόλους της καριέρας του.

• Η συγκλονιστική ερμηνεία της κορυφαίας Ιζαμπέλ Ιπέρ στη Δασκάλα του πιάνου, σ’ έναν, ηθικά και σωματικά δύσκολο ρόλο, τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στο Φεστιβάλ των Καννών το 2001.

Στη διάρκεια του αφιερώματος Best Of no 2, το φεστιβάλ θα προσφέρει σε προσφορά τις εκδόσεις Michael Haneke (1€) και Commedia all’italiana (7€). Να σημειωθεί πως η προσφορά θα ισχύει μόνο κατά τη διάρκεια των προβολών του αφιερώματος, από Πέμπτη 28 έως και Κυριακή 31/5.

Πρόγραμμα προβολών:

28/05 Πέμπτη
19:00 Καβάλα στην τίγρη
21:30 Η δασκάλα του πιάνου

29/05 Παρασκευή
19:00 Η περιφρόνηση
21:30 Επιχείρηση Σαν Τζενάρο

30/05 Σάββατο
19:00 Η δασκάλα του πιάνου
21:30 Η περιφρόνηση

31/05 Κυριακή
19:00 Επιχείρηση Σαν Τζενάρο
21:30 Καβάλα στην τίγρη

Αναλυτικά οι ταινίες

Καβάλα στην τίγρη / A cavallo della tigre
(Ιταλία, 1961)
Σκηνοθεσία: Λουίτζι Κομεντσίνι /Luigi Comencini. Με τους: Nino Manfredi, Mario Adorf, Valeria Moriconi. Ασπρόμαυρη, 120΄
Ο Τζιατσίντο, ένας μικροεκβιαστής, είναι στη φυλακή. Όταν τον μεταφέρουν σ’ ένα κελί όπου οι άλλοι τρεις φυλακισμένοι ετοιμάζονται να δραπετεύσουν, ο Τζιατσίντο αναγκαστικά τους ακολουθεί, παρόλο που έχει σχεδόν εκτίσει την ποινή του. Μ’ έναν απ’ αυτούς κρύβεται σ’ ένα εγκαταλελειμμένο πλοίο και σχεδιάζουν να φύγουν κρυφά από τη χώρα. Όμως του λείπουν τα αναγκαία χρήματα και έτσι ο Τζιατσίντο γυρίζει στο σπίτι του για να μπορέσει να συγκεντρώσει το απαιτούμενο ποσό. Εκεί θα πρέπει να συμβιβαστεί με το γεγονός ότι η σύζυγός του συζεί με κάποιον άλλο. Παγιδευμένος, αθώος και αφελής, θα πειστεί από τη σύζυγο, τον εραστή και τα παιδιά του, πως πρέπει να τον καταγγείλουν για να εισπράξει η οικογένεια το χρηματικό ποσό με το οποίο είναι επικηρυγμένοι οι δραπέτες…

«Ο Μονιτσέλι, ο Κομεντσίνι, ο Σκαρπέλλι και γω, καταλήξαμε σ΄ αυτήν την ιστορία, αφού είχαμε απορρίψει άλλες ιδέες… Η ταινία μας φαινόταν πολύ διασκεδαστική, με πολλές ευρηματικές στιγμές και ωραίο φινάλε, ενώ και ο Νίνο Μανφρέντι ήταν εξαιρετικός στο ρόλο του πρωταγωνιστή… Τελικά όμως ήταν υπερβολικά πικρή, περισσότερο πικρή παρά κωμική και το κοινό την απέρριψε…», λέει ο Άτζε που μαζί με τον Σκαρπέλι ήταν ένας από τους βασικούς σεναριογράφους και βασικούς συντελεστές της άνθησης της ιταλικής κωμωδίας στη δεκαετία του ‘60. Η ταινία Καβάλα στη τίγρη, παρά τις αμέτρητες απολαυστικές στιγμές της, επειδή αποτελούσε μια τολμηρή καταγγελία εναντίον του κατεστημένου της εποχής, καθώς δεν επικεντρωνόταν στη ζωή των φυλακισμένων αλλά, πράγμα που γινόταν για πρώτη φορά, στην ανθρώπινη υπόσταση του κρατουμένου όταν αυτός βγαίνει από το κελί, μας αφήνει με μια πικρή γεύση. Είναι φανερό ότι η ταινία μπορούσε να θεωρηθεί εξίσου κωμωδία αλλά και κοινωνική σάτιρα. Ο Τζιατσίντο Ρόσι είναι φυλακισμένος ανάμεσα σε δύο αντιμαχόμενους κόσμους: τον κόσμο της φυλακής που δεν του ανήκει και στον οποίο είναι υποταγμένος και τον κόσμο της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης και της οικογένειας στον οποίο ουσιαστικά δεν ανήκε ποτέ και που τον απορρίπτει, στέλνοντάς τον για δεύτερη φορά στη φυλακή.
(Απόσπασμα από την έκδοση Commedia all’ italiana του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, με την ευκαιρία του αφιερώματος στην ιταλική κωμωδία που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2002)

Η περιφρόνηση / Le mépris / Contempt
Γαλλία-Ιταλία, 1963
Σκηνοθεσία: Ζαν–Λυκ Γκοντάρ. Με τους: Brigitte Bardot, Jack Palance, Michel Piccoli, Fritz Lang. Έγχρωμη, 103’
Μέσα στην καρδιά της Nουβέλ Βαγκ, Η περιφρόνηση του Ζαν-Λυκ Γκοντάρ, αποτελεί μια σφοδρή κριτική του αντισυμβατικού σκηνοθέτη στον αμερικάνικο τρόπο δημιουργίας ταινιών, που έχουν ως μοναδικό στόχο το κέρδος και ο οποίος αντιτίθεται στο όραμα του σινεμά του δημιουργού. Διασκευάζοντας το ομότιτλο μυθιστόρημα του Aλμπέρτο Μοράβια, η ταινία περιστρέφεται γύρω από τον Πολ (Μισέλ Πικολί), έναν θεατρικό συγγραφέα ο οποίος προσλαμβάνεται από έναν παραγωγό του Χόλιγουντ για να ξαναγράψει το σενάριο μιας φιλόδοξης κινηματογραφικής μεταφοράς της Οδύσσειας. Ο αμερικανός παραγωγός, που τον ερμηνεύει ο Τζακ Πάλανς, δεν έχει μείνει ευχαριστημένος από την εκδοχή του σκηνοθέτη, που δεν είναι άλλος από τον μέγιστο Φριτς Λανγκ, στον ρόλο του εαυτού του. H πανέμορφη γυναίκα του Πολ (Μπριζίτ Μπαρντό) έχει πρόβλημα μαζί του για την ευκολία που αυτός συμβιβάζεται, πουλώντας τις ιδέες του στο όνομα του χρήματος, τον περιφρονεί γι’ αυτό και φεύγει με τον παραγωγό, δίνοντας τέλος στη σχέση τους.

«Το θέμα της ταινίας είναι άνθρωποι που αλληλοκοιτάζονται και κριτικάρουν ο ένας τον άλλον και στη συνέχεια έρχεται ο κινηματογράφος που τους παρατηρεί και τους κριτικάρει, ενσαρκωμένος στο πρόσωπο του Φριτς Λανγκ. Πέρα από την ψυχολογική ιστορία μίας γυναίκας που περιφρονεί τον σύζυγό της, Η περιφρόνηση μοιάζει να είναι η ιστορία των ναυαγών του δυτικού κόσμου, που αποβιβάζονται μια μέρα σ’ ένα έρημο και μυστηριώδες νησί, όπως οι ήρωες του Bερν και του Στήβενσον, ένα νησί που το μυστικό του έγκειται αναμφισβήτητα στην έλλειψη μυστηρίου, δηλαδή την αλήθεια. «Η περιπλάνηση του Οδυσσέα υπήρξε ένα φυσικό φαινόμενο, εγώ όμως γύρισα μία ηθική οδύσσεια: το βλέμμα της κάμερας πάνω στους ήρωες που αναζητούν τον Όμηρο αντικαθιστά το βλέμμα των θεών πάνω στον Οδυσσέα και τους συντρόφους του» λέει ο Ζαν-Λυκ Γκοντάρ γι’ αυτή την εξαιρετική δημιουργία του. Γυρισμένη σε cinemascope, με εκπληκτική χρωματική παλέτα δια χειρός του Ραούλ Κουτάρ και γυρίσματα στο Κάπρι, στη θρυλική βίλα του ιταλού συγγραφέα Κούρτσιο Μαλαπάρτε, Η περιφρόνηση μιλά με οξύτητα και οξυδέρκεια για την κρίση των αξιών και των διαπροσωπικών σχέσεων, σε μια κοινωνία ολοκληρωτικά αλλοτριωμένη και διαβρωμένη από την κυριαρχία του χρήματος.

Επιχείρηση Σαν Τζενάρο / Operazione San Gennaro
(Ιταλία, 1966)
Σκηνοθεσία: Ντίνο Ρίζι / Dino Risi. Με τους: Nino Manfredi, Senta Berger, Harry Guardino. Έγχρωμη, 104΄
Τρεις αμερικανοί απατεώνες, ο Τζακ, η Μάγκυ και ο Φρανκ, φτάνουν στη Νάπολη με στόχο να κλέψουν τον θησαυρό του Σαν Τζενάρο, πολιούχου της πόλης, η αξία του οποίου ανέρχεται στο μυθικό ποσό των 30 δισεκατομμυρίων λιρών. Έρχονται σε επαφή με τον φυλακισμένο Δον Βιτσέντσο, τον επονομαζόμενο και «Το Φαινόμενο», έναν βετεράνο διαρρήκτη θρύλο, που χαίρει μεγάλου σεβασμού από όλους και ο οποίος τους συστήνει για να στήσουν τη δουλειά, και τον Ντουντού, μια «λέρα» του υποκόσμου και προστάτη μιας κακόφημης συνοικίας της πόλης. Όταν όμως εκείνος μαθαίνει το ιερόσυλο του «χτυπήματος» διστάζει και μετά από την συμβουλή του Δον Βιτσέντσο, αποφασίζει να απευθυνθεί στον ίδιο τον Άγιο από τον οποίο παίρνει την «άδεια» να του κλέψει τον θησαυρό, αλλά του υπόσχεται ότι θα μείνει στην Νάπολη και δεν θα καταλήξει στην Αμερική. Μετά από πολλές περιπέτειες η συμμορία καταφέρνει να βάλει χέρι στον θησαυρό, αλλά την τελευταία στιγμή, παρεμβαίνει απρόβλεπτα η Μάγκυ, τον κλέβει και φεύγει για το αεροδρόμιο να πάρει το αεροπλάνο για την Αμερική. Στο παιχνίδι μπαίνει και ο αρχιεπίσκοπος της πόλης και τελικά ο Ντουντού επανακτά τον θησαυρό, αλλά αντί να τον κρατήσει για τον εαυτό του, όπως υπολόγιζε, αναγκάζεται να τον επαναφέρει στην θέση του, ενώ ο λαός της Νάπολης τον επευφημεί θεωρώντας τον λαϊκό ήρωα και σωτήρα της πόλης.

Mε τον σπουδαίο σκηνοθέτη Ντίνο Ρίζι σε μεγάλη φόρμα και τον οργιαστικό Νίνο Μανφρέντι σ’ έναν από τους καλύτερους ρόλους της καριέρας του, η Επιχείρηση Σαν Τζενάρο είναι μια ναπολιτάνικη εκδοχή του αρχέτυπου Ο κλέψας του κλέψαντος. Διασκεδαστική, απρόβλεπτη, με γρήγορο ρυθμό, γεμάτη σεναριακές ανατροπές και απρόβλεπτες καταστάσεις, ιερόσυλη, με γκροτέσκο χιούμορ και σουρεαλιστικές στιγμές (η σκηνή της έγκρισης της κλοπής από τον Άγιο), η ταινία είναι και μια θαυμάσια τοιχογραφία της Νάπολης: αναδεικνύει την γραφικότητα, την ποικιλομορφία και την ιδιαιτερότητα της μητρόπολης του ιταλικού Νότου, συλλαμβάνοντας την ουσία της ναπολιτάνικης νοοτροπίας και σαρκάζοντας το πιο ιερό της σύμβολο, τον πολιούχο της San Gennaro. Η εμφάνιση, σε πέντε σκηνές, του Τοτό (το άλλο σύμβολο της πόλης) στο ρόλο του «Φαινόμενου», σε μια από τις τελευταίες του κινηματογραφικές παρουσίες, είναι μια από τις υπεραξίες της ταινίας.

Η δασκάλα του πιάνου / The Piano Teacher / La pianiste
Αυστρία – Γαλλία – Γερμανία, 2001
Σκηνοθεσία: Μίκαελ Χάνεκε / Michael Haneke. Με τους: Isabelle Huppert, Annie Girardot, Benoît Magimel. Έγχρωμη, 131΄
Η Έρικα, μία σαραντάχρονη καθηγήτρια πιάνου στο Ωδείο της Βιέννης, ζει μαζί με τη μητέρα της, μια καταπιεσμένη συναισθηματικά και στερημένη σεξουαλικά καθημερινότητα. Η αυταρχική συμπεριφορά της μητέρας της έχει διεισδύσει στα βάθη της ψυχής της, νεκρώνοντας τα ένστικτά της. Έχοντας διαχωρίσει την άψογη δημόσια εικόνα της -σε πλήρη αντιστοιχία με την κρυστάλλινη μουσική των Μπαχ, Μπραμς και Σούμαν, την οποία υπηρετεί- από τον εξευτελισμό της ιδιωτικής της ζωής και από τους τρόπους που επιλέγει να εκτονώσει την άγρια σεξουαλική μοναξιά της, η Έρικα ισορροπεί επικίνδυνα στο χείλος της αβύσσου. Όταν ένας χαρισματικός μαθητής της αρχίζει να την πολιορκεί ερωτικά, ο διαχωριστικός τοίχος που έχει υψώσει ανάμεσα στο μέσα και στο έξω, στο ιδιωτικό και στο δημόσιο γκρεμίζεται και αρχίζει η πτώση προς την Κόλαση…

Σκηνοθετώντας με ψυχρότητα τους δρόμους της Βιέννης, κλειστοφοβικά και με ιδιαίτερη μαεστρία τους εσωτερικούς χώρους, και με μία διαρκή υπόγεια ένταση που κλιμακώνεται μέχρι το σπαρακτικό φινάλε, ο Μίκαελ Χάνεκε συνθέτει ένα αριστουργηματικό φιλμ πάνω στα ριζώματα της βίας. Η ηρωίδα του εκλαμβάνει τη βία ως μοναδική διέξοδο, μοναδική απόδειξη αγάπης, μοναδικό δρόμο προς τη λύτρωση. Η εξαρτημένη σχέση της με την καταπιεστική μητέρα της (θαυμάσια ερμηνεία από την Ανί Ζιραρντό) έχει τρυπώσει μέσα της, έχει γίνει η ψυχή και το δέρμα της, και είναι αδύνατον να απαλλαγεί από αυτή. Η βία -αναπόφευκτα- εκπροσωπεί τον τρόπο με τον οποίο η ηρωίδα αντιλαμβάνεται την αγάπη, τον τρόπο με τον οποίο τη δέχεται και την αναζητά. Η ανάγκη της για αποδοχή, η σεξουαλική της επιθυμία και τα συναισθήματά της παγιδεύονται μέσα σ’ έναν κύκλο εμμονής που αδυνατεί να κλείσει. Έχοντας εξετάσει σχεδόν όλες τις εκφάνσεις της βίας στο έργο του, ο Χάνεκε στη Δασκάλα του πιάνου, με την ωμή και «κλινική» ματιά του, καταφέρνει -ακόμα μια φορά- να κινηματογραφήσει τη «ρίζα του κακού», τη βία που τρυπώνει στην ψυχή από τις εξουσιαστικές σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους. Βασισμένος στο ομότιτλο μυθιστόρημα της βραβευμένης με Νόμπελ Ελφρίντε Γέλινεκ, ο αυστριακός σκηνοθέτης ξεδιπλώνοντας τις ψυχικές συγκρούσεις που ταλανίζουν την ηρωίδα του, μας δείχνει πώς η εγκλωβισμένη σεξουαλική ενέργεια μετατρέπεται σε πυορροούσα πληγή και η ερωτική επιθυμία σε σαδομαζοχιστικό παιχνίδι εξουσίας. Ταυτόχρονα, υπονομεύει, εκ των έσω, θεμελιώδεις θεσμούς και αξίες της αυστριακής κοινωνίας. Συγκλονιστική η ερμηνεία σ’ έναν, ηθικά και σωματικά δύσκολο ρόλο, της κορυφαίας Ιζαμπέλ Ιπέρ, για την οποία βραβεύτηκε στις Κάννες το 2001, με άξιο συμπαραστάτη τον -επίσης βραβευμένο- Μπενουά Μαζιμέλ.