Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, παρουσιάζεται επί σκηνής το δεύτερο θεατρικό έργο της Αγγλίδας συγγραφέα Lucy Prebble με τίτλο «ENRON» (2009), σε σκηνοθεσία Άρη Λάσκου, από τις 24 Μαρτίου έως τις 17 Απριλίου στο θέατρο ΕΛΕΡ.
Με καταγωγή και εξειδίκευση στο θέατρο ντοκιμαντέρ (Υπόθεση Λάραμι, θέατρο Σφενδόνη / Εμφύλιος – μια ξένη χώρα, Πειραματική Σκηνή Εθνικού Θεάτρου/ Υπόθεση Φαρμακονήσι, Φεστιβάλ Αθηνών / X-APARTMENTS, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση), ο σκηνοθέτης Άρης Λάσκος και η ομάδα του, καταπιάνονται για πρώτη φορά με έργο μυθοπλασίας.
Βασισμένο μεν στα πραγματικά γεγονότα του «μεγαλύτερου εταιρικού σκανδάλου όλων των εποχών» (σύμφωνα με την Washington Post), με έμφαση στη μυθοπλασία δε, το έργο παρουσιάζει επί σκηνής την επί δεκαετία φρενήρη οικονομική ανάπτυξη του αμερικανικού κολοσσού ενέργειας ΕΝΡΟΝ, που από συνολική αξία υπολογιζόμενη σε 60 δισεκατομμύρια δολάρια, πτώχευσε σε μόλις 16 μήνες το 2001, μέσα από μια πρωτοφανή – τότε – οικονομική καταστροφή που άφησε πάνω από 20.000 άνεργους και εξαφάνισε 28 δισεκατομμύρια δολάρια μισθούς και συντάξεις.
Πέντε ηθοποιοί επιδίδονται σε μια άσκηση ρυθμού ακριβείας, αποδίδοντας τους τέσσερις βασικούς ρόλους (πρόεδρος, γενικός διευθυντής, οικονομικός διευθυντής και μεγαλοστέλεχος της ΕΝΡΟΝ) και ένα πλήθος υποστηρικτικών υπόλοιπων (από σκηνές πλήθους χρηματιστών ή δικηγόρων μέχρι τον κυβερνήτη Άρνολντ Σβαρτζενέγκερ και τους… αδελφούς Λήμαν).
Μην ξεχνώντας όμως τις προηγούμενες δουλειές τους, μέσα στο έργο της Prebble, θα χρησιμοποιηθούν αποσπάσματα από τις έρευνες των Bethany McLean και Peter Elkind «Ένρον: καρχαρίες στο δωμάτιο» και του KurtEichenwald «Σκάνδαλο ΕΝΡΟΝ: Η συνωμοσία των ηλίθιων», δημιουργώντας μια ενδιαφέρουσα επί σκηνής αντίστιξη του επινοημένου υλικού και του ντοκουμέντου και εμβαθύνοντας περισσότερο στην έρευνα της αληθινής ιστορίας αυτής της κατάρρευσης.
Με μια γραφή σχεδόν κινηματογραφική (ακαριαίες αλλαγές χώρου και χρόνου), λόγο και ρυθμό ταχύτατο και ύφος που κυμαίνεται από την κυνικότητα στο μαύρο χιούμορ, αφηγούνται στην παρούσα ιστορική συγκυρία (κατά την οποία, ενώ η οικονομική κρίση είναι πλέον πίσω, η πανδημία δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας για «αναίμακτη» επιστροφή στον πρότερο βίο), το που μπορεί να φτάσει η ανθρώπινη επινόηση και αδηφαγία, όταν οι «συνθήκες» το επιτρέπουν.
Ξεκινώντας από το 1992 και κλείνοντας το 2001, βλέπουμε μπροστά μας πώς μια «ιδέα» για δημιουργική λογιστική αρθρώνει τελικά μια γιγαντιαία εταιρεία – μαύρη τρύπα που ρούφηξε μπροστά της τα πάντα (δικηγόρους, ορκωτούς λογιστές, αναλυτές αγοράς, χρηματιστήριο, κυβερνήτες, νομοθέτες), αυξάνοντας κατακόρυφα τα κέρδη των ίδιων των εταίρων (που την ίδια στιγμή καταλήστευαν την εταιρεία τους) για να γκρεμιστεί τελικά σαν πύργος από τραπουλόχαρτα, ως θλιβερός προπομπός της επερχόμενης – τότε – παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.
Όσο κι αν η μορφή του θυμίζει κωμωδία, η σκηνική αποτύπωση του έργου γίνεται τελικά μια έντονη συναισθηματική εμπειρία, διάρκειας εκατό λεπτών, για τις αυταπάτες και τον εφησυχασμό που το οικονομικό σύστημα επιβάλει. Μέσω της επιμονής στη διατήρηση του ρυθμού και της σταδιακής απελευθέρωσης της ενέργειας του ηθοποιού, η παράσταση γίνεται μια κραυγή αγωνίας:
τι έχουμε άραγε μάθει μετά δέκα έτη και πλέον οικονομικής κρίσης; Ποιες πολιτικές άλλαξαν; Ποιες τακτικές ακολουθούνται πλέον; Πώς αλλάξαμε εμείς ως πολίτες; Τι μαθήματα πήραμε από την κατάρρευση; Τι και ποιόν πιστεύουμε πια; Πώς εμπιστευόμαστε; Έμεινε, λοιπόν, κάτι χειροπιαστό για μας μετά από τόση ταλαιπωρία;
«Κάτι περίεργο συμβαίνει όταν είσαι μέσα σε μία φούσκα. Είναι δύσκολο να το περιγράψω. Όσο είσαι μέσα σε αυτήν, δεν μπορείς να δεις έξω από αυτήν, δεν μπορείς καν να πιστέψεις ότι υπάρχει το «έξω». Κοιτάς απλά το κενό. Πίστεψα στην Ένρον. Όλοι το κάναμε.» – Sheryl Sloman, αναλύτρια Citigroup
*Cover photo: © Anastasia Giannaki
