Η 5η έκδοση του Επιτόπου ολοκλήρωσε την καλλιτεχνική φιλοξενία και τις παράλληλες δράσεις, ενώ τα έργα παραμένουν προς θέαση έως τις 28 Αυγούστου.
Για ακόμη μια χρονιά, οι καλλιτέχνες του Επιτόπου παραμένουν πιστοί στη λογική της χρήσης φυσικών ή εφήμερων ευτελών υλικών, χρησιμοποιούν δεμάτια από ξερά χόρτα, οικοδομικό πλέγμα, καλάμια, σανίδες, ασβέστη και κιμωλία.
Χωρίς την αίγλη του παλαιού γεφυριού, χωρίς τη στιβαρότητα των λιθόκτιστων τοιχίων, έξω από την έκταση των μεγάλων περιφραγμένων αγρών, τα έργα του ΕΠΙΤΟΠΟΥ19 εγγράφονται στον χώρο μερικές δεκάδες μέτρα γύρω από το παρκάκι, στην είσοδο του χωριού των Λειβαδίων. Οι εγκαταστάσεις βρίσκονται σε πλήρη αρμονία με το περιβάλλον, σε χώρους που δεν συνοδεύονται απαραίτητα από μια μακρά ιστορία, αλλά ούτε σε χώρους μνημειακού χαρακτήρα που θα φωτογράφιζε κανείς με ζήλο. Ωστόσο, καθένα κρύβει την εφήμερη σπουδαιότητά του ως προς το νοηματικό του πλαίσιο, τις σκέψεις που προκαλεί στο κοινό, και τέλος και κύρια, την έγνοια του κάθε καλλιτέχνη να εντάξει με σεβασμό το έργο του στη φύση και στον περιβάλλοντα χώρο.
Τα έργα σαν σιωπηλά ίχνη μιας καλλιτεχνικής πρακτικής, εστιασμένης στην επί-τόπου δημιουργία σε άμεση συνάρτηση με τον χρόνο και το μέσο, θα αφομοιωθούν με το πέρασμα του χρόνου από το περιβάλλον και θα παραμείνουν ζωντανά μόνο μέσα από την ψηφιακή καταγραφή, τη μνήμη των επισκεπτών και των κατοίκων του νησιού.
Αντιτιθέμενοι στην εξιδανίκευση και στον εμπορικό χαρακτήρα του έργου τέχνης καθώς και της αντανάκλασης της σύγχρονης πραγματικότητας σε ένα πλέον κορεσμένο τοπίο, με τα έργα αυτά οι καλλιτέχνες επιχειρούν να επαναπροσδιορίσουν την αμφίδρομη σχέση μεταξύ έργου-δημιουργού και δημιουργού-κοινού μπροστά στο κυκλαδίτικο τοπίο.
Στο έργο της Χαράς Κεράστα συνδιαλέγονται δύο κύριες έννοιες, του τόπου και της τροφής. Κεντρικό σημείο του έργου αποτελούν τα γράμματα από άχυρο, ένα υλικό με διττή υπόσταση, που από τη μια αποτελεί τροφή για τα ζώα και από την άλλη δομικό υλικό. Η φράση ΟΥΤΕ ’ΔΩ ΟΥΤΕ ’ΚΕΙ μας παραπέμπει νοηματικά σε έναν μη-τόπο, ο οποίος καταργεί τον διαχωρισμό δύο σημείων, παρότι αποτυπώνεται σε ένα υλικό περίφραξης που συνήθως στο νησί της Άνδρου χρησιμοποιείται για να περιφράξει, να οριοθετήσει δύο σημεία.
Η Ελένη Κορδαλή εμπνέεται από την ψηφιακή αναπαράσταση του μονοπατιού 17, που ενώνει τη Χώρα της Άνδρου με τα Λειβάδια, και το μεταφέρει στον τρισδιάστατο χώρο. Εστιάζει σε ένα μέρος του χάρτη του μονοπατιού, το οποίο υλοποιεί μέσα από τη σύνθεση ευθύγραμμων γεωμετρικών τμημάτων και το τοποθετεί σε μικρότερη κλίμακα στο φυσικό περιβάλλον.
Ο Γρηγόρης Παπαγρηγορίου με μια συνεχή χειρονομία επεμβαίνει σε ένα ιστορικό σημείο της διαδρομής (κτήριο Καμπάνη). Η οριζόντια κίνηση από τη μία άκρη του τοίχου στην άλλη απαιτεί μια σωματική εμπλοκή, σχεδόν χορογραφική, ώστε να αποτυπωθεί μια ροή που διακόπτεται από τα σημάδια που έχει αφήσει ο χρόνος στην επιφάνεια του τοίχου. Με μια γρήγορη γραφή αφήνει το προσωπικό του αποτύπωμα πάνω σε μια επιφάνεια όπου τα έντονα τα σημάδια του χρόνου καθορίζουν και το τελικό αποτέλεσμα, καταλήγοντας σε μια γεωμετρική, μονοχρωματική σύνθεση.
Οι ιδέες για τις εγκαταστάσεις του Χρήστου Παπασωτηρίου αφορμώνται από τον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο με τον οποίο βρίσκονται σε έναν συνεχή διάλογο. Κάθε τρισδιάστατη κατασκευή προκύπτει μέσα από μια αναζήτηση σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, αναδεικνύοντας τα σχεδιαστικά και τα δομικά στοιχεία του χώρου και του τόπου, είτε είναι αυτά εμφανή ή πιο εσωτερικά. Η λογική της κατασκευής του έργου του βασίζεται κυρίως στην αρμονία με το φυσικό τοπίο του νησιού. Ως βασικό υλικό της κατασκευής του επέλεξε το καλάμι, ένα φυσικό υλικό, το οποίο στην Άνδρο χρησιμοποιούταν ως κύριο υλικό δόμησης, συγκεκριμένα στην τοιχοποία. Παράλληλα, υλοποιεί άλλη μια μικρότερης κλίμακας εγκατάσταση με υλικά που συνέλλεξε από το ποτάμι και τα συγκέντρωσε δημιουργώντας εκ νέου μια σύνθεση.
Η Alexandra Roussopoulos μέσα από την in situ (επιτόπου) πρακτική επιθυμεί να θέσει ερωτήματα γύρω από την έννοια της ζωγραφικής, της προοπτικής, του χρώματος και της σύνθεσης. Ξανασχεδιάζει μια επιφάνεια, αντιμετωπίζοντας τις αυστηρές γεωμετρικές γραμμές της σύγχρονης δόμησης, την άγρια υφή της επιφάνειας του μπετού του κτηρίου ως θεμέλιο για μια εκ νέου δημιουργία, σε αντίθεση με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τον περιβάλλοντα χώρο. Το περιβάλλον μεταμορφώνεται μέσα από τη δύναμη της ζωγραφικής χειρονομίας και τον τρόπο που αυτή εγγράφεται στο τοπίο. Οι γεωμετρικές φόρμες που σχηματίζονται θυμίζουν πανιά καραβιού εν κινήσει, ενώ το χρώμα τείνει να βρίσκεται σε μια συνομιλία με το γαλάζιο του απογευματινού ουρανού.
Η καλλιτεχνική του πρακτική του Mike Schertzer κινείται γύρω από την περφόρμανς και τις λογοτεχνικές παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο, σε άμεση συνάφεια με την εφήμερη δημιουργία. Για κάθε παρέμβαση επιλέγει να μεταφέρει ένα φιλοσοφικό δοκίμιο ή ένα ποίημα. Οι φράσεις εισχωρούν στο φυσικό τοπίο με τη χρήση κιμωλίας, ένα κατεξοχήν εφήμερο και ευτελές υλικό με ιδιαίτερα εύθραυστη σύνθεση. Το ποίημα Confluences εγγράφεται κατά μήκος του τοίχου και αποτελεί μια φανταστική συνομιλία του ίδιου με τον χιλιανό ποιητή Pablo Neruda. Πρόκειται για μια εσωτερική ανάγκη για σύγκληση και επικοινωνία ανάμεσα σε δυο ανθρώπους που δεν μιλούν την ίδια γλώσσα, μια επικοινωνία που μπορεί εντέλει να πραγματοποιηθεί μέσα από την ποίηση.
Ο Tim Ward συνθέτει και αυτοσχεδιάζει με την ηχογράφηση και σύνθεση ήχων που συγκεντρώνει σε κάθε τόπο. Δουλεύει το ηχητικό αυτό υλικό ως βασικό συστατικό στοιχείο των εφήμερων ηχητικών εγκαταστάσεών του. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο νησί της Άνδρου ηχογράφησε τους ήχους των πηγών στους Μαίνητες, της καμπάνας του μοναστηριού του Πανάχραντου, ενώ εισήλθε στην καθημερινότητα της τοπικής κοινωνίας, συλλέγοντας ήχους από τον φούρνο, τα μαρμαράδικα κ.ο.κ. Ταυτόχρονα, συνέλεξε και κατέγραψε ήχους από τα μέρη όπου έχουν δουλέψει οι καλλιτέχνες του Επιτόπου.
Το τελικό του έργο αποτελεί έναν ηχητικό χάρτη πάνω στον οποίοι όλοι αυτοί οι ήχοι συνομιλούν αναδεικνύοντας παράλληλες πραγματικότητες του νησιού. Το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη και μπορεί να το παρακολουθήσει κανείς στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://aporee.org/maps/projects/epitopou2019
