Ο Κωνσταντίνος Ξενάκης επισκεπτόταν συχνά τον Πόρο και ήταν ένα μέρος που αγαπούσε, όπως πολλοί καλλιτέχνες και διανοητές από όλο τον κόσμο. Η έκθεση των έργων του από την γκαλερί Citronne σε συνεργασία με το Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου αποτελεί έναν ιδανικό φόρο τιμής στον κοσμοπολίτη, ιδεολόγο και ανήσυχο καλλιτέχνη που έφυγε από τη ζωή πριν λίγες εβδομάδες, στις 5 Ιουνίου 2020, και μια κρίσιμη επισήμανση της πολυσήμαντης εικαστικής του γλώσσας που συνδέει τους κώδικες και τα σύμβολα που χρησιμοποιεί στο έργο του ως υλικό συνομιλίας της ιστορίας και του αρχαίου με τον σύγχρονο κόσμο.
Στο μικρό αλλά σημαντικό μουσείο του νησιού, στην παλαιά οικία του Αλέξανδου Κορυζή, επτά έργα του Ξενάκη, τοποθετημένα ανάμεσα σε γλυπτά και αρχιτεκτονικά μέλη από την Τροιζήνα, την Καλαύρεια και τα Μέθανα, υπενθυμίζουν τη σημασία της παρουσίας ενός καλλιτέχνη με διεθνή παρουσία που χαρτογράφησε επί δεκαετίες μέσα από το εικαστικό του έργο παγκόσμια ερωτήματα και ανησυχίες, εμπνεύστηκε από το παρελθόν για να επισημάνει τη βαβέλ της ασυνεννοησίας του σύγχρονου κόσμου, τη χαοτική διασπορά της γνώσης και τα αδιέξοδα της επικοινωνίας.
Η πρώτη αυτή μετά θάνατον έκθεσή του, μοιάζει με τη συγκινητική κατάληξη μιας προσωπικής Οδύσσειας του καλλιτέχνη μέσα στον κόσμο. Τα έργα του επιστρέφουν πίσω, στις ρίζες της καταγωγής αλλά και της έμπνευσης που άντλησε σε όλο το δημιουργικό του έργο από την αποκρυπτογράφηση της ιστορίας και της αρχαιότητας και δείχνουν τη σημασία της εφεύρεσης της δικής του προσωπικής γλώσσας που ενοποιεί τον χώρο και τον χρόνο από τον αρχαίο κόσμο της Αιγύπτου και της Ελλάδας έως τη σύγχρονη πραγματικότητα.
Δίπλα στο μεγάλο ανάγλυφο με παράσταση σκύλου, λαξευμένο σε ογκώδη λιθόπλινθο με αναθυρώσεις και το γύψινο εκμαγείο της φημισμένης ενεπίγραφης στήλης από την Τροιζήνα με το κείμενο του αθηναϊκού ψηφίσματος που πρότεινε ο Θεμιστοκλής το 480 π.Χ. για την αντιμετώπιση της περσικής εισβολής, η ισχυρή και επιδραστική φωνή του Κωνσταντίνου Ξενάκη στην έκθεση «Ελλάδα και Κώδικες Γραφής» αποτελεί μια υπενθύμιση για τον ρόλο του καλλιτέχνη και την ευθύνη του απέναντι σε ένα κοινωνικό σύνολο, όσο και -μέσω της κωδικοποιημένης εικόνας του σύγχρονου πολιτισμού-, της ιδεολογικής κριτικής που οφείλει να ασκεί στο υπάρχον κοινωνικό-πολιτικό σύστημα.
Η συνεπιμελήτρια της έκθεσης και ιδιοκτήτρια της γκαλερί Citronne στην Αθήνα και τον Πόρο Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη επισήμανε τη συμμετοχή του Κωνσταντίνου Ξενάκη στην προετοιμασία της έκθεσης, η οποία ξεκίνησε τον περασμένο χρόνο. Μπορεί ο ίδιος να μην είναι πλέον στη ζωή και η απώλειά του να είναι νωπή, όμως η σφραγίδα του μέσα στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πόρου είναι ένας φόρος τιμής την πιο κατάλληλη στιγμή. Όπως επισήμανε η κ. Σπινάρη η πολιτική παρέμβαση στο έργο του ήταν πάντα εμφανής και ουσιώδης, καθώς ο Ξενάκης σχολιάζει τη γεωπολιτική κατάσταση του κόσμου απεικονίζοντάς την μέσα από τόπους -όπως η Μεσόγειος-, με πολλαπλή σημασία, σαν κοιτίδα πολιτισμικών επιρροών, αλλά και σαν θάλασσα που σημαδεύεται μέχρι σήμερα από τα ναυάγια και τις τραγωδίες που συνεπάγονται, εικονογραφώντας την παγκόσμια αναταραχή, τους πολέμους και τα πολιτικά και κοινωνικά αδιέξοδα που επαναλαμβάνονται σε κάθε ιστορική περίοδο.
Γεννημένος το 1931 στο Κάιρο, ο Κωνσταντίνος Ξενάκης έκανε και τα πρώτα του βήματα στη ζωγραφική, πριν αναχωρήσει για Παρίσι σε νεαρή ηλικία για να κάνει σπουδές αρχιτεκτονικής, διακόσμησης εσωτερικών χώρων, και ζωγραφικής. Η πρώτη του έκθεση στην Αθήνα, το 1971, μέσα στη δικτατορία των συνταγματαρχών, στο Ινστιτούτο Γκαίτε, ήταν μια τολμηρή καλλιτεχνική και ιδεολογική παρέμβαση τόσο σε καλλιτεχνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο.
Η προσωπική του ποιητική σημειολογία δανείζεται στοιχεία από τη σύγχρονη ζωή, αλλά και από συστήματα γραφής παλιών πολιτισμών. Ήδη πριν το τέλος της δεκαετίας του 1960 είχε ξεκινήσει την ενασχόλησή του με το κατεξοχήν χαρακτηριστικό θέμα της ώριμης περιόδου της δουλειάς του: τους κώδικες, τα σημεία και τα σύμβολα που μεταφέρουν μηνύματα και ορίζουν τρόπους επικοινωνίας. Ο κόσμος των ιερογλυφικών, το φοινικικό και το ελληνικό αλφάβητο αλλά και το ιαπωνικό και το λατινικό διαμορφώνουν την προσωπική εκφραστική του γλώσσα.
Στην έκθεση «Κωνσταντίνος Ξενάκης: Ελλάδα και Κώδικες Γραφής» η οποία θα διαρκέσει έως τις 4 Οκτωβρίου 2020, τα έργα του που ενοποιούν τον χώρο και τον χρόνο, τοποθετημένα ιδανικά, συνομιλούν για μια ύστατη φορά με τις πηγές που τα ενέπνευσαν σε μια κωδικοποιημένη εικόνα του σύγχρονου πολιτισμού, ενώ αναπτύσσονται πάνω στον άξονα Επανάληψη / Αντιπαράθεση / Υπέρθεση, ζητήματα που τον απασχόλησαν σε όλη τη διάρκεια του έργου του.
