Η Νάντια Φώσκολου μιλά για τις «Ψευδαισθήσεις» του Ιβάν Βιριπάγεφ στο θέατρο Ροές

«O κόσμος των "Ψευδαισθήσεων" είναι τελικά άχρονος -και άρα απόλυτα επίκαιρος- γιατί πάει στην ουσία της ανθρώπινης περιπέτειας»

«Ζήσαμε τελικά ευτυχισμένοι ή όχι;»: Δύο παντρεμένα ζευγάρια ανακαλύπτουν ότι η απάντηση στο ερώτημα αυτό μεταβάλλεται ανάλογα με την οπτική μέσα από την οποία πλοηγούμε το όχημα που λέγεται «ζωή», και ανάλογα με τις ιστορίες που επιλέγουμε να πούμε στους άλλους –και στον εαυτό μας. Και τέσσερις πρωταγωνιστές στη σκηνή του θεάτρου Ροές, από τις 14 Μαρτίου, θα επιχειρήσουν να πάρουν στα χέρια τους και να ξεμπλέξουν το κουβάρι της αγάπης, της αλήθειας, της εξαπάτησης και της προσωπικής μοναξιάς μέσα στην έννοια της λέξης «μαζί».

Για το έργο του Ιβάν Βιριπάγεφ «Ψευδαισθήσεις» μιλήσαμε με τη Νάντια Φώσκολου που υπογράφει τη σκηνοθεσία της παράστασης:

 

Γιατί διαλέξατε αυτό το έργο; Τι θέλει να μας «πει» σήμερα;

Οι «Ψευδαισθήσεις» είναι ένα έργο που μιλάει κατευθείαν στην καρδιά μας σήμερα, καθώς θέτει ερωτήματα που μας «καίνε» όλους, όπως «τι είναι αγάπη», και «πώς μπορούμε να βρούμε την ευτυχία». Με φοβερό χιούμορ, αλλά και φιλοσοφική διάθεση, μας φέρνει αντιμέτωπους με το ερώτημα «μήπως τελικά η αγάπη και η ευτυχία δεν είναι παρά ο τρόπος με τον οποίο αφηγούμαστε την ιστορία της ζωής μας στους άλλους -και στον εαυτό μας;». Η αφήγηση -όχι μόνο περιστατικών, αλλά και του πώς βιώνουμε πτυχές της ζωής μας- είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη ύπαρξη. Είναι κάτι που κάνουμε συνέχεια -μια πράξη συνυφασμένη με τον ανθρώπινο πολιτισμό.

Πόσο μπορεί να πετύχει μία συμβίωση στις μέρες μας και πόσο η αλήθεια μπορεί να είναι οδηγός μιας σχέσης;

Βλέποντας τα ερωτήματα αυτά από την οπτική των ηρώων του έργου, μπορούμε να δώσουμε διάφορες απαντήσεις. Στο έργο ένα παντρεμένο ζευγάρι ζει 52 χρόνια μαζί. Ο ένας εκ των δύο πίστευε ότι είχε βρει το ιδεώδες. Στην πορεία όμως αποδεικνύεται ότι τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς έτσι και για το άλλο μισό του ζευγαριού. Αντίστοιχα, ο ένας από τους δύο δεν έλεγε ποτέ ψέμματα. Το άλλο μισό του ζευγαριού πέρασε μια ολόκληρη ζωή κρύβοντας μια συνταρακτική αλήθεια. Και όμως, ανάλογα με την οπτική από την οποία έβλεπαν και οι δύο τη σχέση τους, και οι δύο δήλωναν ευτυχισμένοι -τουλάχιστον για συγκεκριμένες περιόδους. Ένας τρίτος ήρωας των «Ψευδαισθήσεων» αποφασίζει στα 84 του ότι τελικά δεν ήταν ερωτευμένος με τη γυναίκα με την οποία έζησε επί 54 χρόνια, και ότι όλη του τη ζωή κατά βάθος αγαπούσε μία άλλη γυναίκα. Με ένα κλικ που γίνεται στο μυαλό του, «πείθεται» ότι μόλις εκείνη τη στιγμή βρήκε την αληθινή αγάπη. Και όμως, ο ίδιος ήρωας, λίγο αργότερα, με ένα νέο κλικ, αποφασίζει ότι τελικά έκανε λάθος, και ότι όντως είναι ευτυχισμένος και ερωτευμένος με τη γυναίκα του. Η αλήθεια που μας αποκαλύπτει το έργο είναι το ξεδίπλωμα των συναισθηματικών και διανοητικών διαδρομών που διανύουν οι ήρωες, στον αγώνα τους να απαντήσουν στα μεγάλα ερωτήματα της ζωής.

Υπάρχει σε μία σχέση το όνειρο τού «για πάντα». Το πιστεύετε; Μπορούν οι σχέσεις να είναι αναλλοίωτες σε βάθος μέσα στον χρόνο;

Μιλώντας από την οπτική του κόσμου των «Ψευδαισθήσεων», τα πάντα διαρκώς μεταβάλλονται -και ταυτόχρονα κάποιες ιδέες, κάποια συναισθήματα μένουν αναλλοίωτα. Για παράδειγμα, μία από τις ηρωίδες αποδεικνύεται ότι αγαπούσε για πάνω από 50 χρόνια έναν άνθρωπο που δεν ήταν ο σύζυγός της και με τον οποίο ποτέ δεν είχε ερωτική σχέση. Άρα ο έρωτάς της -κατά τα λεγόμενά της- ήταν κεραυνοβόλος, και για μια ζωή, και ανεκπλήρωτος! Και ταυτόχρονα -πάλι κατά τα λεγόμενά της- κατάφερε να «μετουσιώσει» αυτόν τον ανεκπλήρωτο έρωτα σε μια μορφή αγάπης για τον σύζυγό της. Βρισκόμαστε σε ένα σύμπαν όπου ναι, τα πάντα μεταβάλλονται. Αλλά ταυτόχρονα κάποια ιδεώδη μένουν αναλλοίωτα. Βρισκόμαστε σε ένα σύμπαν αντιφάσεων. Ο συγγραφέας μάς προσκαλεί να δούμε αυτές ακριβώς τις αντιφάσεις, το παράδοξο της ζωής. Δεν είναι τυχαία η διαλεκτική σύλληψη του έργου: πρόκειται για ένα πανέξυπνο παιχνίδι αφηγήσεων δύο ζευγαριών. Η καθαρά προσωπική μου άποψη είναι ότι ναι, το «για πάντα» σε μια σχέση είναι εφικτό, αρκεί οι εμπλεκόμενοι να ασπαστούν ακριβώς τη μεταβλητότητα, να αναγνωρίζουν τι αλλάζει και να κρατάνε το «τώρα» ζωντανό.

Ποιο θεωρείτε ότι είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα σε μία συμβίωση; Πόσο μπορούμε δηλαδή να αποκαλύπτουμε τα πάντα και πόσο ασφαλείς νιώθουμε με αυτό;

Οι ήρωες των «Ψευδαισθήσεων» αναζητούν εναγωνίως τις απαντήσεις σε τέτοιες ερωτήσεις -ψάχνουν να βρουν τη φόρμουλα της αγάπης, τη φόρμουλα της ζωής. Ένας ήρωας ισχυρίζεται ότι βρήκε τη συζυγική ευτυχία χάρη στη σύζυγό του, η οποία του δίδαξε ότι η αγάπη είναι ταυτόχρονα μόχθος και δώρο. Ένας άλλος ήρωας, για να μην αναστατώσει τη συζυγική του ευτυχία, επιλέγει να «αποσιωπήσει» ένα περιστατικό από τη σύζυγό του. Εφόσον όντως η συζυγική ευτυχία δεν διαταράχθηκε, και το ζευγάρι έζησε μαζί πολλά ευτυχισμένα χρόνια, μπορούμε να προσάψουμε στον ήρωα απάτη;  Τέτοια περιστατικά και ερωτήματα αναδύονται με μαεστρία μέσα από το συναρπαστικό δίχτυ που πλέκει ο Βιριπάγεφ. Όπως έχει ειπωθεί για τον πλατωνικό μύθο, «όσο η διαλεκτική βαθαίνει, τόσο ο μύθος ομορφαίνει.»

Τι είναι αυτό που συνδέει την κοινωνία στην οποία το τοποθετεί ο Βιριπάγεφ την ιστορία του με τη σημερινή, τι έχει μείνει ίδιο και τι έχει αλλάξει;

Διαβάζοντας «αυστηρά» το γραμμένο γύρω στο 2011 έργο, βλέπουμε ότι η δράση του τοποθετείται σε κάποια δυτική κοινωνία. Οι γεννημένοι γύρω στο 1940 ήρωες (τους οποίους παρακολουθούμε μέχρι τα βαθιά τους γεράματα) ανήκουν στη μεσαία/ανώτερη τάξη. Η ζωή τους έχει αμερικάνικο άρωμα, χωρίς όμως κάτι τέτοιο ποτέ να κατονομάζεται. Λίγη σημασία έχουν ωστόσο αυτές οι δεδομένες συνθήκες γιατί το έργο ουσιαστικά λαμβάνει χώρα σε ένα πεδίο εκτός γεωγραφικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Κολυμπάει, κυλάει σε ένα τοπίο πέρα από τη «γήινη», καθημερινή πραγματικότητα. Και όμως -τι παράδοξο!-, παρόλο που οι επί σκηνής αφηγητές μοιάζουν να ζουν σε μια άλλη, άυλη διάσταση, ταυτόχρονα το συναισθηματικό τους ταξίδι μάς συγκινεί και μας συνεπαίρνει, και το νιώθουμε απόλυτα γνήσιο και αληθινό! O κόσμος των «Ψευδαισθήσεων» είναι τελικά άχρονος -και άρα απόλυτα επίκαιρος- γιατί πάει στην ουσία της ανθρώπινης περιπέτειας. Και πάλι βρίσκει εφαρμογή εδώ κάτι που έχει ειπωθεί για τον πλατωνικό μύθο, ότι «εκφράζει με χρονικά μέσα κάτι άχρονο και υπερούσιο».

Info παράστασης:

Ψευδαισθήσεις του Ιβάν Βιριπάγεφ | 14 Μαρτίου – 12 Απριλίου | Θέατρο Ροές

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.