Η «Νόρμα» του Βιντσέντζο Μπελλίνι επιστρέφει στο Ηρώδειο από την ΕΛΣ

Νόρμα

Μία συμπαραγωγή με τον Κάρλους Παντρίσσα και τους Λα Φούρα ντελς Μπάους εμπνευσμένη από ποιητικές μελωδίες

Στο πλαίσιο του φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2019

Μια όπερα απολύτως και πολλαπλά συνδεδεμένη με την Ελλάδα, η Νόρμα του Μπελλίνι επιστρέφει από την Εθνική Λυρική Σκηνή στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού στις 5, 7, 9 και 11 Ιουνίου 2019, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, σε μια νέα εντυπωσιακή παραγωγή σε μουσική διεύθυνση Γιώργου Μπαλατσινού και σκηνοθεσία του Κάρλους Παντρίσσα των Λα Φούρα ντελς Μπάους.

H Νόρμα υπήρξε από τις πρώτες όπερες που παρουσιάστηκαν με μεγάλη επιτυχία στην πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους ήδη το 1840 ενώ στην ιστορία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής έχει αποδοθεί από σημαντικές Ελληνίδες ερμηνεύτριες όπως η Μαρία Κάλλας το 1960 στο Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου και η Έλενα Σουλιώτη το 1968 στο Ηρώδειο.

Το αριστούργημα του Μπελλίνι πρωτοπαρουσιάστηκε στο Μιλάνο το 1831 και παρά το «φιάσκο της πρεμιέρας», όπως το χαρακτήρισε ο ίδιος ο συνθέτης, πολύ σύντομα ξεκίνησε μια ιδιαιτέρως επιτυχημένη πορεία μέσα στην Ιταλία, αλλά και τα επόμενα χρόνια στις μεγάλες όπερες του κόσμου. Ενδεικτικό είναι ότι το 1839 στο Φενίτσε της Βενετίας, λόγω της τεράστιας δημοφιλίας της, η όπερα παρουσιαζόταν δύο φορές τη μέρα, από διαφορετικούς θιάσους.

Στην Ισπανία έγινε τόσο δημοφιλής ώστε, σύμφωνα με μαρτυρίες, να παίζεται στον δρόμο από παιδιά ή στην Καρράρα της Τοσκάνης από χορωδίες εργατών των λατομείων μαρμάρου της περιοχής. Μάλιστα κατά τη διάρκεια πατριωτικών διαδηλώσεων στην Ιταλία το 1848, οι εξεγερμένοι υιοθετούσαν τα επαναστατικά χορωδιακά της Νόρμας. Στο τέλος του 19ου αιώνα η Νόρμα είχε παρουσιαστεί ήδη σε 35 χώρες μεταφρασμένη σε 16 διαφορετικές γλώσσες.

Ο Ρίχαρντ Βάγκνερ έγραψε για το έργο: «Ανάμεσα σε όλες τις όπερες του Μπελλίνι, η Νόρμα διακρίνεται για την πλούσια μελωδική φλέβα και ταυτόχρονα για τον πιο βαθύ ρεαλισμό και το εσωτερικό πάθος».

Σήμερα, η Νόρμα θεωρείται ένας από τους δημοφιλέστερους τίτλους του ρεπερτορίου και μακράν το δημοφιλέστερο έργο του Μπελλίνι, καθώς εκτός των άλλων ο συνθέτης πέτυχε να επεξεργαστεί με εντυπωσιακό τρόπο τη μελωδική γραμμή του έργου επιτυγχάνοντας πρωτοφανή εκφραστικά και δραματικά αποτελέσματα.

Η Νόρμα είναι λυρική τραγωδία σε δύο πράξεις, σε ποιητικό κείμενο του Φελίτσε Ρομάνι (1788-1865) εμπνευσμένο από την τραγωδία Νόρμα ή Η παιδοκτονία του Αλεξάντρ Σουμέ, που είχε παρουσιαστεί στο Παρίσι τον Απρίλιο του 1831. Η Νόρμα, έχει αποκτήσει κρυφά δύο παιδιά από τον Ρωμαίο ανθύπατο Πολλιόνε. Αυτός ενδιαφέρεται πλέον για τη νεότερη ιέρεια Ανταλτζίζα, την οποία σκοπεύει να παντρευτεί στη Ρώμη. Όταν οι Γαλάτες αιχμαλωτίζουν τον ανθύπατο, η Νόρμα αποκαλύπτει δημόσια την ενοχή της. Ο Πολλιόνε συγκινείται από το μεγαλείο της. Μαζί οδηγούνται στην πυρά.

Τη σκηνοθεσία της νέας παραγωγής της ΕΛΣ υπογράφει ο Κάρλους Παντρίσσα της ομάδας των Λα Φούρα ντελς Μπάους από τη Βαρκελώνη, μέλη της οποίας είναι όλοι οι συντελεστές της δημιουργικής ομάδας της παραγωγής. Ο Κάρλους Παντρίσσα είναι ένας από τους έξι καλλιτεχνικούς διευθυντές της διάσημης κολεκτίβας. Από το 1979 που ιδρύθηκαν έως σήμερα, οι Λα Φούρα ντελς Μπάους έχουν ασχοληθεί με κάθε μορφή των παραστατικών τεχνών: από το θέατρο δρόμου ως το ψηφιακό θέατρο και από την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Βαρκελώνης ως την όπερα, στην οποία μοιάζει να βρήκαν την ιδανική μορφή έκφρασής τους.

Τα στοιχεία που έκαναν τους Λα Φούρα ντελς Μπάους μοναδικούς και περιζήτητους σε κάθε γωνιά του πλανήτη είναι ο τρόπος με τον οποίο κατάργησαν τα όρια ανάμεσα στη σκηνή και το κοινό, καθώς και τα νέα εκφραστικά μέσα που διαρκώς προτείνουν. H λίστα των συνεργασιών τους με σπουδαία λυρικά θέατρα και φεστιβάλ είναι ατελείωτη: Όπερα του Παρισιού, Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, Φεστιβάλ Ζάλτσμπουργκ, Τεάτρο Ρεάλ Μαδρίτης, Αρένα της Βερόνας, Βρυξέλλες, Άμστερνταμ, Δρέσδη, Λιόν, Ρώμη, Φρανκφούρτη, Σίδνεϊ, Μόναχο, Μπολόνια, Χιούστον κ.ά., ενώ ατελείωτα είναι τα δημοσιεύματα και τα πρωτοσέλιδα στις μεγαλύτερες εφημερίδες του κόσμου.

Σύνοψη του πρωτοτύπου

Α’ Πράξη

Σκηνή 1η Γαλατία επί ρωμαϊκής κατοχής, περ. 50 π.Χ., νύχτα στο ιερό δάσος των δρυϊδών. Δρυΐδες υπό τον αρχηγό τους Οροβέζο συναντώνται στην ιερά δρυ του θεού τους Ιρμινσούλ. Αναμένουν την ανατολή της Σελήνης και την άφιξη της πρωθιέρειας Νόρμας, κόρης του Οροβέζο, με την ευχή να σημάνει τον πόλεμο κατά των Ρωμαίων. Εμφανίζεται ο Ρωμαίος ανθύπατος Πολλιόνε με τον έμπιστό του Φλάβιο. Ο έρωτας του πρώτου για τη Nόρμα ανήκει πια στο παρελθόν. Στην καρδιά του τη θέση της έχει πάρει η Ανταλτζίζα, νεαρή ιέρεια στον ναό του Ιρμινσούλ.

Αψηφώντας ένα δυσοίωνο όνειρό του, ο Πολλιόνε ελπίζει να την πάρει μαζί του στη Ρώμη, όπου θα την κάνει γυναίκα του. Φτάνει η Νόρμα, που ζητά από τον λαό της υπομονή. Εξηγεί πως μια επίθεση μπορεί να αποδώσει μονάχα αν πραγματοποιηθεί την κατάλληλη στιγμή. Επικαλείται την «αγνή θεά» Σελήνη, ωστόσο ενδόμυχα αναλογίζεται τον έρωτά της. Μόνη, η Ανταλτζίζα υποφέρει από τα έντονα αισθήματά της. Τη συναντά ο Πολλιόνε, που την πείθει να εγκαταλείψει τους σκληρούς θεούς του βορρά και να τον ακολουθήσει στην Ιταλία.

Σκηνή 2η Κατοικία της Νόρμας. Κοντά στα δυο παιδιά της, μυστικό καρπό του ένοχου έρωτα με τον Πολλιόνε, η Nόρμα αγωνιά για το μέλλον, γνωρίζοντας την ανάκληση του ανθυπάτου στη Ρώμη. Πλησιάζει η Ανταλτζίζα, που εξομολογείται στην πρωθιέρεια τον δικό της παράνομο έρωτα. Μη γνωρίζοντας για ποιον μιλά και ενθυμούμενη τη δική της ιστορία, η Νόρμα συμμερίζεται τα αισθήματα της νεότερης γυναίκας και την περιβάλλει με στοργή. Μόλις όμως αποκαλύπτεται ότι αγαπούν τον ίδιον άνδρα, η Nόρμα απειλεί τον προδότη και η Ανταλτζίζα τον αποδιώχνει.

Β΄ Πράξη

Σκηνή 1η: Παρατηρώντας τους γιους της, που κοιμούνται, η Νόρμα σκέφτεται πως είναι προτιμότερο να τους θανατώσει, παρά να επιτρέψει να συρθούν ως σκλάβοι στη Ρώμη. Τελικά το μητρικό φίλτρο υπερισχύει. Γνωρίζοντας όμως ότι θα τιμωρηθεί για τη σχέση της με τον Ρωμαίο ανθύπατο, εμπιστεύεται τα παιδιά της στην Ανταλτζίζα. Με τη σειρά της, εκείνη γεμίζει τη Νόρμα με αισιοδοξία όταν εξηγεί ότι είναι πρόθυμη όχι μόνο να απαρνηθεί τον Πολλιόνε, αλλά και να τον στρέψει πάλι στην αγκαλιά της πρωθιέρειας.

Σκηνή 2η: Ιερό δάσος των δρυϊδών. Οι Γαλάτες πολεμιστές αναμένουν με ανυπομονησία την αναχώρηση του Πολλιόνε. Ωστόσο, πληροφορούνται από τον Οροβέζο ότι ο νέος ανθύπατος θα είναι πολύ πιο άγριος. Γι’ αυτό, οφείλουν να φανούν υπομονετικοί.

Σκηνή 3η: Ναός του Ιρμινσούλ. Η Νόρμα μαθαίνει ότι η Ανταλτζίζα απέτυχε να μεταπείσει τον Πολλιόνε. Με ασυγκράτητη οργή, εξεγείρει τους Γαλάτες εναντίον του εχθρού. Απομένει μια ανθρωποθυσία προς τον θεό τους. Τότε εμφανίζεται ενώπιον όλων ένας αιχμάλωτος: Είναι ο Πολλιόνε, που συνελήφθη να έχει παραβιάσει τα διαμερίσματα των παρθένων. Η Nόρμα επιμένει να τον ανακρίνει μόνη. Ο Πολλιόνε αρνείται να εγκαταλείψει την Ανταλτζίζα και δηλώνει ότι δεν φοβάται τον θάνατο.

Η Νόρμα καλεί εκ νέου τους Γαλάτες και τους ζητά να ετοιμάσουν την πυρά για τη θυσία. Αντί όμως να υποδείξει ως ένοχη την Ανταλτζίζα, αποκαλύπτει το δικό της, ανώτερο έγκλημα και ετοιμάζεται να πεθάνει μαζί με τον Πολλιόνε. Η μεγαλοσύνη της αναζωπυρώνει τα αισθήματά του και οι ειλικρινείς, συγκινητικές παρακλήσεις της πείθουν τον Οροβέζο να ξεπεράσει την ντροπή που νιώθει, ώστε να αναλάβει τη φροντίδα των παιδιών της. Η Νόρμα και ο Πολλιόνε οδηγούνται στην πυρά.

Συντελεστές

Συμπαραγωγή με τους Λα Φούρα ντελς Μπάους

Μουσική διεύθυνση: Γιώργος Μπαλατσινός
Σκηνοθεσία – Σκηνικά: Κάρλους Παντρίσσα / Λα Φούρα ντελς Μπάους
Κοστούμια: Αϊτσίμπερ Σανς / Λα Φούρα ντελς Μπάους
Φωτισμοί: Ελευθερία Ντεκώ
Σχεδιασμός βιντεοπροβολών: Μαρκ Μολίνος, Αλμπέρτο ντε Γκόμπι / Λα Φούρα ντελς Μπάους
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Συνεργάτης σκηνογράφου: Ταμάρα Γιοκσίμοβιτς /  Λα Φούρα ντελς Μπάους
Σχεδιασμός δέντρου & γερανού: Ιγνάθιο Ινφιέστα / Λα Φούρα ντελς Μπάους
Φωτισμός κοστουμιών: Ιμανόλ Γκόμεθ / Λα Φούρα ντελς Μπάους

Πολλιόνε: Άρνολντ Ρουτκόφσκι
Οροβέζο: Ρέυμοντ Ατσέτο (5, 9/6) – Τάσος Αποστόλου (7, 11/6)
Νόρμα: Κάρμεν Τζανναττάζιο (5, 9, 11/6) – Μάρτζορι Όουενς (7/6)
Ανταλτζίζα: Τσέλια Κοστέα (5, 9, 11/6) – Έλενα Κασσιάν (7/6)
Κλοτίλντε: Βιολέττα Λούστα
Φλάβιο: Γιάννης Καλύβας

Με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Εισιτήρια

Τιμές εισιτηρίων: 

15 €
- 100 €

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Μία Απάντηση

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.