«Οι Άποικοι» του Φελίπε Γκάλβες: Πολιτισμός και Βαρβαρότητα

Έλα να φτιάξουμε ένα έθνος

Ξεκίνημα εικοστού αιώνα, Χιλή, Γη του Πυρός, περιοχές ακόμη άγριες. Άγριες άραγε εντός ή εκτός εισαγωγικών; Μήπως το μυαλό πηγαίνει στο επίθετο «άγριος» όχι αυτόματα, αλλά επειδή έχει πολιτισμικά εκπαιδευτεί να σκέφτεται πρώτα αυτό, αντί ας πούμε το «φυσικός»; 

Ξεκίνημα εικοστού αιώνα, Χιλή, Γη του Πυρός, περιοχές ακόμη φυσικές. Ο πολιτισμός έρχεται, ο πολιτισμός εγκαθίσταται, ο πολιτισμός περιφράσσει, οριοθετεί, ελέγχει, εξουσιάζει, καθυποτάσσει. Μεγαλογαιοκτήμονας έχει μισθώσει από το κράτος της Χιλής αχανείς εκτάσεις προς εκμετάλλευσή τους. Οι φράχτες είναι πιο σημαντικοί από τους άντρες, οι άντρες έχουν αξία μόνο αν μπορούν να επιτελούν τον ρόλο τους ως εργατικό δυναμικό και εν προκειμένω να στήνουν τους φράχτες, ωστόσο τι νόημα έχει να τους στήνεις, αν οι Ινδιάνοι που δεν σέβονται τίποτα τους ξεστήνουν μέσα στη νύχτα και τρώνε την περιουσία σου, ήτοι τα πρόβατά σου; Ο γαιοκτήμονας το ξεκαθαρίζει, οι Ινδιάνοι δεν σέβονται τίποτα, δεν σέβονται ιδιοκτησίες, νόμους και συμφωνίες, οι Ινδιάνοι είναι ζώα.  

 

 

Μια αποστολή είναι συνεπώς απολύτως απαραίτητη. Μια αποστολή, η οποία θα βρει μια ασφαλή διαδρομή για τα πρόβατά του ως τον Ατλαντικό. Την αναλαμβάνει το πρωτοπαλίκαρό του, ένας Σκωτσέζος με ξεφτισμένη κόκκινη στολή του στρατού της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, ένας Αμερικάνος κάου μπόι με ειδίκευση στους Ινδιάνους από την αμερικάνικη ήπειρο και φήμη εξολοθρευτή, κι ένας μιγάς αυτόχθων, που επιλέγεται γιατί είναι εξαιρετικός σκοπευτής.  

Οι τρεις τους ξεκινούν την αποστολή, ο Σκωτσέζος είναι ο επικεφαλής, αλλά κυρίως ο μιγάς είναι ο ξεκάθαρα υποδεέστερος των τριών, ο φυλετικά και πολιτισμικά κατώτερός τους, το όνομα του είναι Σεγούντο, δεύτερος όνομα και πράγμα. Στη διαδρομή δεν βλέπουμε να κρατάνε σημειώσεις ή να χαράζουν κάποια ίχνη. Το ζητούμενο της ασφαλούς διέλευσης δεν αφορά τη μία ή την άλλη πορεία, σημαίνει να καθαριστεί ο δρόμος από τα ζώα, δηλαδή τους Ινδιάνους. 

Εδώ στο «τέλος του κόσμου», εδώ σε αυτό το άκρο της γης, όλα είναι κάπως υβριδικά, η γλώσσα στην οποία συνεννοούμαστε είναι λίγο αγγλικά λίγο ισπανικά κι ούτε λόγος βέβαια για τον λόγο των αυτοχθόνων, που βρίσκονται εξορισμένοι εκτός του λόγου, αλλά για να έχουμε βρεθεί εδώ κι εμείς υβριδικοί είμαστε, φοράμε μια στολή που ανήκει εντελώς αλλού, αλλά εδώ μας δίνει ένα άλλο κύρος και μια άλλη ταυτότητα, κάτι σημαίνει αυτή η στολή, κάτι δηλώνει, είμαστε Βρετανοί αλλά όχι και Άγγλοι, κάπως υποδεέστεροι είμαστε, δίπλα μας ένας πιστολάς που έρχεται από το Μεξικό αλλά ως λευκός είναι μάλλον Αμερικάνος, που και οι Αμερικάνοι όμως τι άλλο είναι παρά παλιοί άποικοι των Βρετανών, πίσω μας ένας μιγάς, μισός αυτόχθων – μισός λευκός και όλοι ξέρουμε όλοι ποιο μισό κερδίζει σε αυτές τις περιπτώσεις, το μισό που λερώνει τη λευκή καταγωγή, το μισό που την μπασταρδεύει. 

 

 

Κι ο μόνος καθαρός, ο μόνος που έχει τον σωστό βαθμό, τη σωστή τάξη, τη σωστή εθνική καταγωγή, έχει ξεβραστεί εδώ έκπτωτος, αλλά δεν σημαίνει ότι θα απαρνηθεί ποτέ την ιδέα του ότι είναι ανώτερος απ’ όλους βάσει της τάξης των πραγμάτων, της φυσικής και πολιτισμικής τάξης των πραγμάτων. Και θα τους επιβληθεί με όποιο τρόπο λαχταράει. Συμβολικά και κυριολεκτικά θα δείξει ποιο είναι το αφεντικό. Το αφεντικό που γαλουχήθηκε με ευρύτερα όμως ιδανικά, η έννοια της πίστης, της αφοσίωσης, της μη προδοσίας, το τελευταίο ιδανικό των έκπτωτων. Ή ίσως απλά μια ακόμα δικαιολογία για την πιο ακραία επιβολή. 

Oι αυτόχθονες όμως δεν έχουν τίποτα το ενδιάμεσο, τίποτα το υβριδικό, τίποτα το κυμαινόμενο. Η ταυτότητά τους είναι ξεκάθαρη. Η θέση τους επίσης. Ο τόπος αυτός μπορεί να ήταν πάντα δικός τους, αλλά ο τόπος ανήκε πάντα και στα ζώα. Όπως τα ζώα δεν έχουν δικαιώματα, έτσι δεν έχουν κι οι ίδιοι. Όπως και η γη δεν είχε φράχτες, αλλά τώρα έχει. Ο πολιτισμός έρχεται. Μαζί του και η βαρβαρότητα. Όπως τόσες άλλες φορές στην ανθρώπινη ιστορία, ο πολιτισμός πάει δίπλα δίπλα με τη βαρβαρότητα, τη χρησιμοποιεί για να επιβάλλει τους τρόπους του, τις μεθόδους του. Ο πολιτισμός μας είναι ανώτερος από τον δικό σας και αν χρειαστεί να προβούμε σε γενοκτονία σας, θα προβούμε. Είναι για καλό σκοπό. Ο πολιτισμός μας είναι ο μόνος που αξίζει να ονομάζεται έτσι, δεν συγκρούονται πολιτισμοί μεταξύ τους, συγκρούεται ο δικός σας πολιτισμός με τη δική σας έλλειψή του, με την αγριάδα σας.  

Στα σύνορα Χιλής – Αργεντινής, που τότε χαράσσονται με αδιαμφισβήτητο τρόπο και σημάδια, η «χιλιανή» αποστολή συναντιέται με την αργεντίνικη. Δεν έχουν κανένα λόγο να πολεμήσουν. Δεν έχουν κάτι να χωρίσουν. Μπορούν όμως πάντα να βρουν έναν άλλο τρόπο να αναμετρηθούν. Μπορούν όμως πάντα να βρουν έναν άλλο τρόπο να εκτονωθούν, να επιτελέσουν το φύλο τους, την αρρενωπότητά τους. Αγώνες λοιπόν. Ώρα για αθλητισμό, ώρα για σπορ. Ας αναμετρηθούμε στη σκοποβολή. Ας αναμετρηθούμε στη χειροπάλη, ας «παίξουμε δύναμη». Ας το κλιμακώσουμε κι άλλο. Ας παίξουμε μποξ. Ας χτυπήσουμε ο ένας τον άλλον. Κι όπου φτάσει. Άντρες είμαστε, το αίμα μας βράζει. Ευτυχώς στην αργεντίνικη αποστολή υπάρχουν και άνθρωποι φωτισμένοι, άνθρωποι διαφορετικοί, άνθρωποι που ονειρεύονται για το μέλλον των αυτοχθόνων σπουδές και πρόοδο. Άνθρωποι που αγαπούν τους αυτόχθονες με κάθε τρόπο. 

 

 

Κι όταν λίγα χρόνια περάσουν και ο πολιτισμός έχει επικρατήσει πλήρως και ο αχός έχει κατακάτσει και η ώρα έχει έρθει για μια κάποια επέμβαση από τον ακόμα αξιότερο του ονόματός του πολιτισμό, από τον πολιτισμό των πρωτευουσιάνων, που θα κοιτάξει επικριτικά, αναθεωρητικά και με μια ιδέα φρίκης τους τρόπους επιβολής του πολιτισμού στη μεθόριο, τότε θα περιγραφούν σκηνικά μαζικών εξοντώσεων, θα περιγραφούν δηλαδή εντελώς αβανταδόρικες κινηματογραφικά σκηνές, σκηνές που κάθε σκηνοθέτης θα ήθελε να τις γυρίσει. Ο Φελίπε Γκάλβες επιλέγει τη μη κινηματογράφησή τους, τη μη αναπαράστασή τους, επιλέγει να τις ακούσουμε ως αφήγηση και να μην τις δούμε. Και είναι για μένα μια πολύ επαινετή πολιτικά επιλογή, ακόμα κι αν ενδεχομένως πρόκειται για μια επιλογή με κόστος ως προς τον συναισθηματικό αντίκτυπο των «Αποίκων», ακόμα κι αν, εφόσον τις βλέπαμε, ενδεχομένως η απήχηση της ταινίας να ήταν ακόμα μεγαλύτερη, ίσως να έφτανε ακόμα και στην πεντάδα των όσκαρ διεθνούς ταινίας, αφού ήταν η επίσημη υποψηφιότητα της Χιλής. 

Πώς συγκροτείται ένα έθνος; Κατεξοχήν και μέσω μιας κεντρικής συνεκτικής εθνικής αφήγησης. Και όλες οι εθνικές αφηγήσεις σταχυολογούν από το ιστορικό παρελθόν όσα συμφέρουν και εμπνέουν και αποσιωπούν ή έστω κρατούν θέση υποσημείωσης για τα λιγότερα τιμητικά κεφάλαια. Το θέμα είναι να τραβάς μια κόκκινη γραμμή και να λες από εδώ και πέρα είμαστε ένα. Ό,τι αίμα χύθηκε χύθηκε, τώρα όλοι ανήκουμε εδώ. Πρώτα η εξόντωση των αυτοχθόνων και ύστερα η ενσωμάτωσή τους δια της αφομοίωσής τους. Που κι αυτή μια μορφή εξόντωσης είναι. 

 

Εγγραφείτε στο newsletter μας

Κάθε Σάββατο θα λαμβάνετε στο e-mail σας το newsletter του ελc με τις προτάσεις μας για την εβδομάδα!

Podpourri. Ιστορίες που ακούγονται

Ακολουθήστε το ελculture.gr στο Google News

το ελculture σας προσκαλεί σε εκδηλώσεις

ΓΡΑΨΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΟΥ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.