Στο πλαίσιο του θεματικού αφιερώματος «Πρόσφυγες, τότε και σήμερα» της 13ηςΔιεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης (12-15/5/2016),το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού και το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης συνδιοργανώνουν την έκθεση με τίτλο «Ex-ils, εικαστικές σημειώσεις πάνω στον εκ-πατρισμό». Η έκθεση παρουσιάζεται στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (εντός ΔΕΘ-Helexpo) από τις 12 Μαΐου έως τις 26 Ιουνίου 2016 και θα εγκαινιαστεί την Πέμπτη 12 Μαΐου 2016, ώρα 21.00.
Το προσφυγικό ζήτημα απασχόλησε επί σειρά μηνών την ομάδα καλλιτεχνών ex-ils. Ο τίτλος της ομάδας συμπίπτει με τον τίτλο της έκθεσης και έχει τις ρίζες του στο θεατρικό έργο του Τζέιμς Τζόυς «Οι Εξόριστοι». Σκοπός της ομάδας είναι να επικοινωνήσει τον προβληματισμό και την «αμηχανία» της, αναφορικά με τον τρόπο διαχείρισης του οδυνηρού και πολυδιάστατου θέματος των εκ-πατρισμένων, με έργα διαφορετικών μορφών τέχνης -ζωγραφική, χαρακτική, γλυπτική, βίντεο, κατασκευές – προσεγγίζοντας έτσι την συνθήκη του «πρώην εαυτού» σε καταστάσεις βίαιης και τραυματικής μετάβασης από τον πατρογονικό τόπο και χώρο, σ’ ένα ανοίκειο και πολλές φορές αφιλόξενο νέο περιβάλλον.
Το θεματικό αφιέρωμα της φετινής Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης υπό τον τίτλο «Πρόσφυγες, τότε και σήμερα» στοχεύει να αναδείξει τη σύγχρονη πραγματικότητα του προβλήματος, αλλά και τις ιστορικές διαστάσεις του, και περιλαμβάνει: θεματική έκθεση βιβλίων, συζητήσεις -στρογγυλά τραπέζια- παρουσιάσεις βιβλίων, πολυσυλλεκτική έκθεση φωτογράφων που έχουν αποτυπώσει στιγμιότυπα της διαδρομής των προσφύγων, προβολές σχετικών κινηματογραφικών ταινιών, εικαστικές εκθέσεις, θεατρικά και μουσικά δρώμενα καθώς και άλλες επιμέρους δράσεις.
Η ιστορικός τέχνης Λήδα Καζαντζάκη σχολιάζοντας την έκθεση γράφει:
«Ο τίτλος «ex-ils», δανεισμένος από το θεατρικό έργο «Οι Εξόριστοι» του Ιρλανδού συγγραφέα Τζέιμς Τζόυς, αποκαλύπτει τον ευρύ ορίζοντα των προθέσεων των νέων δημιουργών. Γεννά ερωτήματα για το αισθητικό αποτέλεσμα μιας καλλιτεχνικής πράξης που συνδέεται άμεσα με τον πόνο που προκαλεί στον πρόσφυγα η απώλεια όλων εκείνων των στοιχείων που συγκροτούν τη ζωή ενός ανθρώπου, του βομβαρδισμένου σπιτιού, των ανθρώπων που αφήνει πίσω του κι εκείνων που χάνει στη φυγή του. Για το πώς αυτό θα ξεφύγει από την εφήμερη επικαιρότητα που το δραματοποιεί και το ευτελίζει σε απλοϊκές απομιμήσεις που προβάλλουν εν τέλει, συνειδητά ή ασυνείδητα, το εγώ του καλλιτέχνη. Και για το πώς αυτό θα αυτονομηθεί από τον ίδιο το δημιουργό του, θα υπερβεί την αναποτελεσματικότητά του και θα συλλάβει όλες εκείνες τις έννοιες που συντελούν στην κοινωνική λειτουργία του. Θα μας προκαλέσει εν τέλει να ανακαλύψουμε το «αλλότριο της προσωπικής μας επικράτειας», τον «ξένο μέσα μας».